Voor een nieuwe reeks portretten is Zij aan Zij op zoek naar stellen waarvan de één Nederlands is, en de ander uit het buitenland komt. Hoe hebben jullie elkaar ontmoet? Waar besloten jullie te gaan wonen en waarom? Hoe is het gesteld met de LHBT-emancipatie in het andere land? Hoe was het om te emigreren voor de liefde? Wij horen graag jullie verhaal. Stuur een mailtje naar redactie@zijaanzij.nl.

Voor Zij aan Zij schreef Michael Stoelinga over de ervaringen van Sarah en Kristiina. Niet Nederlands, wél in de clinch met wetten, papierwerk, bureaucratie en lastige keuzes. Op dit moment zijn ze zelfs verwikkeld in een rechtszaak. Hier lees je hun verhaal.

Sarah was in 2014 onderweg naar een conferentie in Letland, met een tussenstop van zes dagen in Tallinn. Daar kwam ze in contact met haar hostelreceptioniste; Kristiina, waar ze alle dagen in de Estse hoofdstad mee doorbracht. Dat was het begin van hun liefdesverhaal. Ze proberen een leven op te bouwen in Estland, een leven dat inmiddels gevuld is met rechtszaken, administratie en papierwerk.

Estland is een van de landen waar de rechten van de LHBT-gemeenschap nog niet zo goed zijn als in veel West-Europese landen. De Amerikaanse Sarah en haar Estse partner Kristiina ondervinden dat aan den lijve.

Uit de kast

Sarah's drie oudere zussen zeiden vroeger al dat ze lesbisch was. Ze droeg altijd jongenskleding en speelde veel buiten, maar ze was nog niet bezig met seksualiteit. Toen ze veertien was begon ze te merken dat ze verliefd werd op verschillende meiden. "Toentertijd dacht ik dat ik bang voor ze was, maar nu weet ik zeker dat het verliefdheid was." Het duurde nog wel even voordat Sarah uit de kast zou komen.

Toen ze haar ouders vertelde hoe het zat, werd er veel ruzie gemaakt en is ze uiteindelijk het huis uit gezet. Ze spraken elkaar tijden niet en Sarah sliep bij haar zus op de bank. Na een tijdje werd het contact met haar ouders weer hervat. Haar uiterlijk was veranderd omdat ze zich wilde kleden zoals zij dat zelf wilde. Toen haar oma haar met het nieuwe uiterlijk zag, heeft ze haar jaren niet meer gesproken. Maar nu vindt ze het prima en is haar mening wat betreft de LHBT-gemeenschap honderdtachtig graden gedraaid. 

Kristiina heeft nooit echt in de kast gezeten, vertelt ze. Op haar vierentwintigste zei ze dat ze verliefd was op een vrouw. Haar vrienden waren niet verbaasd. Ze hadden er geen moeite mee en feliciteerden haar. Ze ging veel naar de Verenigde Staten en haar moeder bleef steeds vragen of ze verliefd was. Toen haar moeder vroeg: 'wat is zijn naam?', zei Kristiina dat het een 'zij' is. Het grootste discussiepunt met haar ouders was dat ze helemaal naar de Verenigde Staten moest. "Ik weet dat ik erg veel geluk heb gehad, want zo normaal is het niet."

Bureaucratie

Kristiina en Sarah zijn getrouwd in de Verenigde Staten, maar het kost veel meer geld om een partner over te brengen naar de VS dan naar Estland en er gaat veel meer papierwerk mee gepaard.

Er zijn volgens hen twee duidelijke verschillen wat betreft de positie van LHBT's tussen Estland en Amerika. Zo is een huwelijk met hetzelfde geslacht niet legaal in Estland, maar wel in Amerika. Geregistreerd partnerschap is sinds 2014 overigens wel toegestaan in de Baltische Staat. Daarnaast is de grootte en zichtbaarheid van de gemeenschap heel anders. Sarah komt uit de grote stad Atlanta. "Daar kan je makkelijker onzichtbaar zijn omdat er zoveel mensen wonen. Maar Tallinn is veel kleiner. Er zijn dus minder mensen, minder LHBT-rechten en minder mogelijkheden." 

Openbaar

In Estland kan men openbaar LHBT zijn, maar niet te opzichtig. Daarom is het vaak niet eens merkbaar aan mensen dat ze uit de kast zijn gekomen, vertelt Sarah. "Dat is zeker onvergelijkbaar met Atlanta, waar de gemeenschap zo ontzettend groot is en waar LHBT's behoorlijk opvallend zijn. Maar het is alsof ze hier ondergronds zitten. Iedereen weet ervan, maar je bent niet te duidelijk. Mensen gaan niks tegen je zeggen, maar je weet dat ze raar naar je kijken of je buitensluiten." Desondanks voelen Sarah en Kristiina zich vrij om LHBT te zijn in het land. "We ondervinden niet veel problemen en we lopen bijvoorbeeld gewoon hand in hand over straat. Ook praten we veel over onszelf in de media. De reden waarom onze zaak eruit is gepikt is dat we het eerste koppel zijn dat in de media durft te komen met gezicht en naam", zegt Kristiina.

Taboe

Er rust een taboe op het onderwerp in Estland. Jongeren durven niet voor hun familie uit de kast te komen. "Er wordt hier altijd wel een beetje gepest over dit onderwerp, maar hun grootste zorg is dat zij de enige zijn in de groep en niet goed weten wat ze ermee moeten."

In 2014 is er na veel tumult ingestemd met het geregistreerd partnerschap. "Het is nog geen huwelijk, maar wel een stap in de goede richting", zegt Kristiina. "Er is nu bijvoorbeeld een wet voor adoptie, maar het toepassen daarvan is nog altijd een groot probleem. Het hangt af van de persoon naar wie je gaat of je wel of niet toestemming krijgt."

Hoewel de twee nu enige tijd in Tallinn wonen, is het nog niet zeker of Sarah mag blijven. "Als je al je hele leven in Estland woont, een partner hebt uit een ander land en buiten Estland getrouwd bent, dan is het niet toegestaan om deze partner over te laten komen", legt Kristiina uit.

Op de website van de Human Rights organisatie in Estland lezen we meer uitleg: Een hetero-koppel getrouwd in een ander land komt wél in aanmerking voor een verblijfsvergunning, een same-seks koppel niet. Sarah mocht dus steeds op een toeristenvisum drie maanden in Estland blijven, en moest dan weer voor drie maanden het land verlaten.

Rechtszaak

Sarah en Kristiina zijn het eerste koppel die hier openlijk een rechtszaak over is aangegaan. Ze hebben een document waarop staat dat ze in Amerika zijn getrouwd, maar omdat een huwelijk tussen hetzelfde geslacht niet mogelijk is in Estland, wordt hun huwelijk niet erkend. Daarom wilden zij een geregistreerd partnerschap aanvragen in het land, maar dat is niet mogelijk omdat ze al getrouwd zijn in een ander land. "Duidelijk een systeem dus met veel fouten. Op het moment hebben we gelukkig kunnen regelen dat Sarah hier kan blijven totdat er een uitspraak is in onze zaak." Die uitspraak wordt verwacht in 2018.

 *

Voor een nieuwe reeks portretten is Zij aan Zij op zoek naar stellen waarvan de één Nederlands is, en de ander uit het buitenland komt. Hoe hebben jullie elkaar ontmoet? Waar besloten jullie te gaan wonen en waarom? Hoe is het gesteld met de LHBT-emancipatie in het andere land? Hoe was het om te emigreren voor de liefde? Wij horen graag jullie verhaal. Stuur een mailtje naar redactie@zijaanzij.nl.