We schrijven 17 mei 2003. Ik was net een week geleden van Amsterdam naar Den Haag verhuisd, kende er geen hond en vierde de eerste verjaardag van mijn kater Bor. Het eerste boek dat ik las in mijn nieuwe huis was het toen net uitgekomen Strikt, van Minke Douwesz. Het maakte indruk: het was het eerste Nederlandse 'lesbische' boek waarin het verhaal voor mij voelde als werkelijkheid, als dicht bij huis (al was ik geen psychiater of cellist). Douwesz liet mij door dit boek ook kennismaken met Andreas Burnier, waarvoor ik haar eeuwig dankbaar ben.
17 mei 2003 is 15 jaar geleden, vandaag is de 16de verjaardag van mijn kater Bor en we blikken terug. We zijn beiden ouder en wijzer. Gisteren was de 90ste verjaardag van mijn grootmoeder, over wijs gesproken. Vanaf de jaren 60 was zij actief in de politiek, de Vereniging voor Vrouwenbelangen en de Emancipatieraad, en 15 jaar geleden werd haar definitie van geluk, in een interview, kernachtig samengevat tot 'De vrijheid van denken en doen.' Het was geen verrassing dat ik het gehele oeuvre van Andreas Burnier terugvond in mijn grootmoeders boekenkast, 15 jaar geleden.
Vandaag is het ook de Internationale Dag tegen Homofobie, Bifobie en Transfobie - IDAHOT- waar wereldwijd aandacht wordt gevraagd voor schending van LHBTI-rechten en homohaat. Een paar dagen geleden kwam de Rainbow Europe Index 2018 uit, waaruit blijkt dat Nederland inmiddels uit de top 10 gevallen is van landen waar het goed gesteld is met LHBTI-rechten (lees hier meer). Ja, Nederland: het land waar in 2001 het huwelijk werd opengesteld voor paren van hetzelfde geslacht, als eerste land ter wereld.
Het lijkt erop dat de homo-emancipatie steeds een stap vooruit doet om er vervolgens weer een paar terug te doen. Geweld tegen LHBTI-ers lijkt toe te nemen (of horen we het alleen maar vaker?), hand in hand lopen leek 15 jaar geleden veiliger dan nu. Eén op de vijf scholieren denkt dat het niet mogelijk is om op school zonder problemen uit de kast te komen. Dit blijkt uit een vandaag gepubliceerd onderzoek van het Sociaal Cultureel Planbureau, met de titel: 'Nederlanders steeds positiever over homoseksualiteit en genderdiversiteit.'
In datzelfde onderzoek lezen we dat twee zoenende mannen of vrouwen in de openbare ruimte nog altijd als meer aanstootgevend worden ervaren dan een man en een vrouw die zoenen. Een schrale troost: De opvattingen van Nederlanders over homo- en biseksualiteit zijn steeds positiever. In 2006 was 53% van de Nederlanders positief over homo- en biseksualiteit, nu is dat gestegen tot 74%. 6% denkt negatief over homo- en biseksualiteit, dat was eerst 15%.
Over transgenderpersonen en genderdiversiteit worden de opvattingen ook positiever. In 2012 dacht 45% positief, dat is nu gestegen tot 57%. 9% denkt negatief over genderdiversiteit, dat was eerst 11%.
Wat zou het fijn zijn als we geen oordeel meer hoeven te hebben over welke diversiteit dan ook. Dat we dit onderzoek niet meer hoeven te doen, dat we niet meer met een vergrootglas op zoek hoeven naar Burniers en Douweszen in boekenkasten, dat we allemaal gewoon zijn, in vrijheid. Zou dat nog hele generaties duren?
'Geluk is de vrijheid van denken en doen.' Ik hoop dat mijn (klein-)dochter deze woorden nog eens citeert, in een tijd waarin ze voor iedereen werkelijk zijn.
*
Marieke de Wit is hoofdredacteur van Zij aan Zij. Ze heeft een vrouw, kids, een hond en een kat, studeerde filosofie en psychologie en werkte voor Hyves en Google. 'Zij aan Zij is een stem van en voor de LBTIQ-vrouw, de emancipatie is nog lang niet af. Dit platform biedt herkenning, inspiratie en informatie; want iedereen is en blijft altijd 'under construction'.