Het internationaal documentairefestival IDFA vindt dit jaar plaats van van 14 tot en met 25 november in Amsterdam. Opvallend dit jaar is het aantal documentaires waarin het intieme, persoonlijk verhaal van activisten centraal staat. Rode draad zijn sterke persoonlijkheden die zo dicht mogelijk bij zichzelf blijven en vechten voor hun identiteit en bestaansrecht. In deze tijden de inspiratiebronnen die we zeker kunnen gebruiken.

Zowel performancekunstenaar Linn da Quebrada in Bixa Travesty als de Mexicaanse worstelaar Cassandro de Exotico geven zich (soms wel heel letterlijk) bloot, en vertellen op een openharige manier over de strijd die ze hebben geleverd en nog steeds leveren. Ook in de documentaire #Female Pleasure vertellen vijf vrouwen openhartig over hun lichaam, strijd en plek in de huidige samenleving. Dan is er nog de beroemde modeontwerp Vivienne Westwood die vertelt over de keuzes die zij heeft gemaakt in haar fascinerende en turbulente leven.

In het licht van de huidige politieke ontwikkelingen in Brazilie, is de documentaire Bix Travesty (vertaald: Tranny Fag) erg urgent en de moeite waard. Eind oktober heeft  Brazilië de extreemrechtse populistische Jair Bolsonaro als nieuwe president gekozen. Hij staat bekend als een homofoob: "Yes, I'm homophobic – and very proud of it"; ook zegt hij nooit in staat te zijn te houden van zijn zoon als deze homoseksueel zou zijn. De LGBT-community van São Paulo, daar waar Bix Travesty zich afspeelt, heeft steeds meer te maken met hate crimes, die zij toeschrijven aan de homofobe opmerkingen van de nieuwe president Bolsonaro.

Performer Linn da Quebrada is een zwarte transvrouw die samen met haar 'partner in crime' Jup do Bairro, zangers en zwarte transvrouw, opzwepende en activistische concerten geeft. Ze is een uitgesproken verschijning op het podium; waarbij Linn da Quebrada het opneemt voor de colored queers uit de arme buitensteden en de witte heteronormatieve genderopvatiingen bevecht.

Afgewisseld met opnames thuis met haar moeder en archiefmateriaal, leren we Linn beter kennen. Het is duidelijk dat de activistische Linn zich niet uit het veld laat slaan door maatschappelijke 'gangbare' normen als ze de documentaire afsluit met: "I'll be the disorder tot the terms you have created". De documentaire is uitgebracht eerder dit jaar, en doet afvragen hoe het nu is met de activistische Linn. Kan ze zonder gevaar voor eigen leven haar uitgesproken activistische performances nog geven?

De documentaire Cassandro, de Exotico! laat de nadagen zien van de extravagante Mexicaanse worstelaar Cassandro. Na 26 jaar showvechten, de nodige botbreukenen, hersenchuddingen en verslavingen aan drank en drugs, is zijn lichaam bijna op.

In archiefbeelden zien we hoe de sympathieke en strijdlustige Cassandro met zijn genderbending performances (hij is gay, en treedt in een door macho's gedomineerde omgeving op in kleurrijke mini-glitterpakjes) de harten van het publiek heeft gewonnen. Hij is niet anders gewend dan in de spotlights te staan en bij het naderende einde van zijn carrière, is de vraag wie Cassandro is zonder die frivole glitterkostuums.

Ontwapenend en doodeerlijk vertelt Cassandor over de problemen en obstakels die hij is tegengekomen in zijn leven en carrière, en - net zoals Linn da Quebrada – is het inspirerend om te zien en te horen dat hij altijd is blijven vechten om zichzelf te kunnen zijn.

Beide films zijn onder andere te zien op de Queer Day, die dit jaar voor de zesde keer wordt georganiseerd. Meer info vind je hier. 

De vijf moedige vrouwen in #Female Pleasure vechten allen vanuit hun eigen culturele en politieke achtergrond de patriarchale structuren binnen de samenleving. Het levert indrukwekkende persoonlijke verhalen op die aansluiten bij de #metoo beweging. 

Het is geen film over de religies van de vrouwen, niet over het geloof en ook niet over seksuele geaardheid. Maar omdat de film een onomwonden pleidooi is voor het recht op zelfbeschikking van het eigen lichaam en seksualiteit, is dat meer dan voldoende reden om de film te gaan zien.

Ook de documentaire Westwood: Punk, Icon, Activist over modeontwerp Vivienne Westwood is een mooi portret over een vrouw die zich in een patriarchische maatschappij door niemand de wet laat voorschrijven en alleen doet waar ze zelf zin in heeft. Met frisse tegenzin ("Just let me talk and get it over with".) vertelt ze haar levensverhaal, en hoe ze haar carrière heeft vormgegeven. Ook absoluut een inspiratiebron. Interessant detail in de documentaire is nog de opmerking van model Kate Moss over haar ontmoeting met Westwood: I could have been her only 'lesbian lover'.