Hoe is het gesteld met de emancipatie van LBT-vrouwen? Hoe denken Nederlanders over ons en hoe denken wij over onze situatie in Nederland? Een uitgave van een nieuwe LHBT-monitor van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) is altijd interessant omdat het onderbouwing geeft aan ontwikkelingen in de maatschappij. In ieder geval tot op zekere hoogte.

Wij lazen het rapport en vroegen drie vrouwen om een reactie.

In mei 2018 publiceerde het SCP de meest recente resultaten met betrekking tot de publieke opinie over LHBT's (Kuyper 2018). Die cijfers lieten zien dat het overgrote deel van de Nederlandse bevolking positief staat tegenover een groot aantal thema's die gerelateerd zijn aan LHBT's en dat deze opvattingen de laatste jaren positiever zijn geworden. In de LHBT-monitor van hetzelfde SCP die in november 2018 is uitgekomen, is gekeken naar de ervaringen van LHBT's zelf. Hieruit bleek dat LHBT's minder te maken krijgen met respectloos gedrag en dat lesbische vrouwen anno 2018 niet méér te maken krijgen met geweld dan heteroseksuelen. Ondanks dit positieve nieuws is de globale leefsituatie van LHBT's nog steeds slechter dan die van heteroseksuele personen.

Gevoelens van onveiligheid

Wat de roze vrouwen betreft: Zij ervaren meer gevoelens van onveiligheid, worden vaker online gepest, hebben meer problemen op het werk en hebben meer psychische en lichamelijke gezondheidsproblemen. De leefsituatie van transgendervrouwen is zelfs slecht. Zij hebben een slechte sociaaleconomische status en maken veel geweld mee.

Het COC reageerde kritisch op het SCP-rapport. 'Wij spreken dagelijks mensen die te maken krijgen met ernstige vormen van geweld wegens hun identiteit,' aldus (inmiddels oud-) COC-voorzitter Tanja Ineke. 'De politie registreert drie meldingen van anti-LHBTI geweld en discriminatie per dag, transgenderpersonen krijgen zeven keer vaker met geweld te maken en 'homo' is op school het meest gebruikte scheldwoord.' COC en #IKBENHETZAT protesteerden op 20 november bij de Tweede Kamer tegen anti-LHBTI geweld en discriminatie.

Aanleiding was onder andere dat een rechter onlangs oordeelde dat schelden met kankerhomo geen homofobie is. Volgens het COC is het nodig dat er een emancipatie-impuls wordt gegeven door meer en betere aandacht voor acceptatie op school en pleit daarnaast samen met TNN (Transgender Netwerk Nederland) en NNID (Nederlands Netwerk Intersekse) voor snelle wettelijke bescherming van transgenderpersonen tegen discriminatie op het werk.

Tanja Ineke merkte ook op dat het hartstikke mooi is dat zo veel mensen positief zijn. 'Maar', voegde ze eraan toe, 'ik wil een land waar LHBT'ers zichtbaar zichzelf kunnen zijn. Waar je elkaar kunt zoenen of hand in hand over straat kunt zonder bang te zijn. Waar je je zo 'vrouwelijk' of 'mannelijk' kunt gedragen als je wilt.'

Het mag dan uit het onderzoek blijken dat het beter gaat, het algemene gevoel is bij navraag zeker niet positief.

Een beetje knuffelen

'Zoiets eenvoudigs als een beetje knuffelen, kan al problemen geven', zegt Susan (47) die tegenover me zit in het café. 'Toen ik jonger was, deed ik het gewoon. Tot op een keer een jongen voor me ging staan, me hard achteruit begon te duwen en zei dat ik moest oprotten. Nu durf ik niet meer.' Rachel (34) is erbij komen zitten. 'Ja, maar dat is ook omdat je er mannelijk uitziet. Je uiterlijk wordt niet geaccepteerd. Ikzelf ben best vrouwelijk en heb nooit iets van geweld meegemaakt.' Susan reageert heftig: 'Maar daar gaat het toch juist om: dat je jezelf kan zijn ook al ben je mannelijk.' Ik vraag aan Rachel of ze weleens verhalen heeft gehoord over geweld. Rachel: 'Ja, ik ken wel anderen die iets hebben meegemaakt in het uitgaansleven en je hoort er weleens van in de media'.

Zou wat je in de media hebt gehoord een vertekent beeld kunnen geven? Dat het daardoor lijkt alsof er veel geweld tegen ons is? Volgens het SCP is dat het geval. 'In sommige buurten gedraag je je anders omdat je weet dat je negatieve reacties kan krijgen.'

Die laatste opmerking van Rachel zet me aan het denken. Tijd om iemand anders om een mening te vragen. Mijn vriendin Ingrid (42) heeft er wel iets over te zeggen:

'Het verbaast me dat de uitkomst van het onderzoek is dat er minder geweld is tegen lesbische vrouwen. We zijn op het moment veel minder vrij om te zijn wie we zijn omdat er altijd als straf schelden en geweld op kan staan.' En daar heeft ze volgens mij een punt. Uit de gegevens van het SCP blijkt dat het beter gaat met lesbische vrouwen (transgendervrouwen dus niet, red.), dat er minder geweldsincidenten zijn, maar hoeveel geweldsincidenten zijn vermeden door aangepast gedrag? Door gevaarlijke situaties te vermijden? En dit sluit precies aan bij wat Tanja Ineke al eerder zei, namelijk dat je gewoon hand in hand moet kunnen lopen en jezelf moet kunnen zijn. Of je nou mannelijk, vrouwelijk of ergens ertussenin bent. Ja, Nederlanders zeggen toleranter te zijn, maar in hoeverre is dat daadwerkelijk zo? LB-vrouwen en vooral transgendervrouwen voelen zich onveilig en dat is niet zomaar. Het lijkt me zaak dat daar verder onderzoek naar wordt gedaan.

Kuyper, L. (2018). Opvattingen over seksuele en genderdiversiteit in Nederland en Europa. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

Gabriel van Beusekom en Lisette Kuyper LHBT-monitor 2018. De leefsituatie van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.

*

Eva van der Linden schrijft graag over zaken die haar raken. 'En dan ben ik bij Zij aan Zij aan het juiste adres. Het biedt tegenwicht aan een overdaad van heteroseksualiteit en hetero-agressiviteit in onze maatschappij.

We hebben nog veel werk te verzetten om onze plek te veroveren en te behouden en dan heb ik het ook over de literatuur, de wetenschap, sport, mode, alles wat met ons leven te maken heeft. We moeten zichtbaar zijn.'