Waarom kleurt Nijmegen op de woensdag van de Vierdaagse roze?
Over het ontstaan van Roze Woensdag doen verschillende verhalen de ronde. Het Lesbisch Archief Nijmegen zocht uit hoe het nu écht zit met de geschiedenis van deze bijzondere dag.
Het is begin jaren '90. Renée Schoffelen van voormalig boekhandel De Feeks weet nog: "Tijdens de intocht was het een drukte van jewelste bij 't Bakkertje (nu Thomtom, red) en De Feeks. Ik herinner mij dat er al heel lang een roze gevoel heerste tijdens de intocht op woensdag." Steeds meer mensen uit de Nijmeegse gayscene treffen elkaar in de Van Welderenstraat. En op initiatief van Café de Verjaardag en Café the Great Pretender geven horecaondernemers de doortocht van lopers een extra roze tintje. De kleur roze komt van de roze driehoek. Deze werd oorspronkelijk tijdens de Tweede Wereldoorlog gebruikt om homoseksuelen te herkennen. In de jaren 70 werd het een geuzenteken voor de emancipatie van de homobeweging. Met de jaren wordt de feestelijke roze doortocht populairder. Eind jaren '90 en in de vroege 2000's wordt hier en daar al gesproken van een Roze Woensdag, dan nog vaak 'Pink Wednesday' genoemd.
Stichting Roze Woensdag
Vanaf 2001 reikt Roze Woensdag ook tot in de In de Betouwstraat. In juli 2002 wordt voor het eerst de naam 'Roze Woensdag' gebruikt. Tegen 2004 is het al zo druk, dat de route in 2005 wordt verlegd. De populariteit van Roze Woensdag is dan zo gegroeid, dat bezoekers en lopers nog maar met een paar meter per minuut door de van Welderenstraat en de In de Betouwstraat kunnen bewegen. Vanaf 2006 loopt de wandelroute daarom via de Waalkade. In 2007 wordt ook de Hertogstraat betrokken. Sander Ederveen ziet potentie in dit evenement, dat ondanks de telkens groeiende bekendheid nog maar één podium kent. Daarom wordt op zijn initiatief in 2008 de Stichting Roze Woensdag opgericht. Dat jaar krijgt Roze Woensdag er ook een nieuw podium bij. In 2019 zijn er in samenwerking met de Vierdaagsefeesten maar liefst twaalf podia bij betrokken. Met het succes van de feesten stellen steeds meer lopers, ondernemers en feestgangers zich solidair op met de LHBTI(lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender en intersekse)-scene, en een groot deel gaat roze gekleed.
'In 1983 kon je beter een politiepaard zijn, dan een homo'
De situatie tijdens de Vierdaagsefeesten was voor LHBTI-ers niet altijd zo roos(of roze)kleurig. Tijdens de Vierdaagsefeesten van 1983 ontstonden er anti-homorellen. Relschoppers probeerden homocafé 't Bakkertje binnen te dringen. Er werd zelfs een molotovcocktail naar binnen gegooid. Meerdere LHBTI-ers raakten gewond, maar de daders werden slechts gesust door de politie. De politie kwam pas echt in actie toen er een bierblikje naar een politiepaard werd gegooid. "Beter een politiepaard dan een homo", staat er in het zwartboek dat COC Nijmegen opstelde naar aanleiding van de Vierdaagsefeesten van dat jaar.
Dit is niet het enige voorbeeld van geweld gericht op LHBTI-ers tijdens de Vierdaagse. Veel mensen die deel uitmaakten van een (seksuele) minderheid ontvluchtten Nijmegen zelfs tijdens de Vierdaagsefeesten. Zij werden vaak slachtoffer van gescheld, getreiter of geweld. Als reactie op de rellen, en naar aanleiding van het geschreven zwartboek, werd in 1984 in Nijmegen de Roze Zaterdag georganiseerd.
Roze zaterdag is een landelijk LHBTI-evenement dat elk jaar in een andere stad plaatsvindt. De naam Roze Woensdag is afgeleid van deze Roze Zaterdag en van de Roze Maandag van de Tilburgse kermis. Een lange tijd waren de Vierdaagsefeesten dus vaak geen feestelijk evenement voor LHBTI-ers en andere minderheden. Dat er nu plek is voor 'een feest voor iedereen', was niet altijd vanzelfsprekend. En de realisatie van Roze Woensdag ging niet zonder slag of stoot. Daarom is Roze Woensdag - naast een uitbundig feest - een dag om stil te staan bij LHBTI-rechten en solidariteit. Kijk voor het volledige programma op www.rozewoensdag.nl of volg Roze Woensdag op Facebook, Instagram en Twitter.
Roze Woensdag: 17 juli 2019 – klik hier voor het volledige programma!
Bron en beeld: Stichting Roze Woensdag
*
Blijf op de hoogte!