Van donderdag 12 tot en met zondag 20 maart kleurt de filmwereld in Amsterdam weer een beetje meer roze. Elf dagen lang kun je op de Roze Filmdagen genieten, meeleven en meebeleven met de verhalen van en over de LGBTQ community.

Nog steeds is er een 'gender gap' in de filmwereld: in aantal en procentueel zijn er minder vrouwen dan mannen die voor en achter de camera een belangrijke rol spelen. In de LHBT-gerelateerde filmindustrie speelt dit ook, maar de laatste jaren neemt hier een groeiende groep het heft en de camera in eigen handen en zijn er films die expliciet de zichtbaarheid van vrouwen tonen. Om hier de aandacht op te vestigen heeft de Roze Filmdagen dit jaar verschillende films uitgelicht in het themaprogramma 'Women in the Picture'.

Werner Borkes, directeur van de Roze Filmdagen, geeft toelichting op het programma van De Roze Filmdagen 2020. 

Wat valt je in de films van dit jaar op?
'Het fijne dit jaar is dat een groot deel van de films echt over lesbische en biseksuele vrouwen gaat, en zij zijn geen 'aanhangsel' of ondergeschikten aan mannen en de maatschappij. Er is sprake van gelijkwaardigheid, en in de geselecteerde films hebben ze de hoofdrol en zeker het leidende verhaal. Dan denk ik bijvoorbeeld aan Anne+, Heute oder Morgen en Between the Seasons.

Aan de andere kant zijn er ook films die juist het eerder of de nog steeds aanwezige 'onzichtbaarheid' van vrouwen aanvechten. Zoals: Queering the Script, The Archivettes, De Stad was van ons, Defiant Souls en Bonnie + Bonnie.' 

Borkes merkt ook verheugd op dat er dit jaar meer uplifting en empowering films zijn. 'Het was de afgelopen festivaledities soms moeilijk films te vinden waarbij de vrouwen aan het eind van de film niet dood gingen of terug moesten naar het traditionele huwelijk waarin ze vast zaten. Er zijn nu meer films met sterke personages, en minder slachtofferrollen.'  

Erg leuk dat er dit jaar twee Nederlandse producties voor vrouwen te zien: de documentaire De stad was van ons; radicaal feminisme in de jaren '70 en de serie ANNE+. Waarom mogen we deze niet missen?
'Normaal programmeren we weinig series, omdat de meeste echt voor het kleine scherm gemaakt zijn en dan ook gewoon online te zien zijn. We hebben op het festival wel eens eerder series vertoond, maar dan was daar bijvoorbeeld een lange film van gemaakt. Zo is de songfestivalfilm Douze Points als driedelige serie voor tv gemaakt, maar internationaal wordt hij als speelfilm aangeboden.

Voor ANNE+ maken we een uitzondering omdat deze van eigen bodem is. Daarnaast opperde regisseur Valerie Bisscheroux dit idee al toen ze stage liep bij de Roze Filmdagen, en natuurlijk ook omdat ANNE+ gewoon heel erg goed is. Er is zo'n enorme behoefte aan dit soort verhalen, dat het extra leuk is om samen met gelijkgestemden in een bioscoopzaal de vertoning te beleven.

Lees meer over ANNE+

De documentaire De stad was van ons; radicaal-feminisme in de jaren '70 van Netty van Hoorn zie ik als een noodzakelijke geschiedenisles die iedereen gezien moet hebben, vooral ook vanwege de tongue-in-cheek benadering en door de hele fijne verhalen die door de hoofdpersonen verteld worden.

Er is trouwens nog een derde Nederlandse productie: Vrankrix en het Amst€rdamse Rijk. Die is - even heel kort gezegd - gericht op het activisme en de queer community van de Amsterdamse Vrankrijk. Het geeft een uniek en soms hilarisch inzicht in het dagelijkse leven een ideologische queer subcultuur die moedig strijdt tegen de sluipende gentrificatie van de stad Amsterdam.' 

Trailer VRANKRIX and the Amsterdam €nrichment from A. Wietsma on Vimeo.

Welke film raad je absoluut iedereen aan? 
De speelfilm die mij het meest raakte op alle fronten is Defiant Souls. De film is gebaseerd op een waar gebeurd verhaal. Het is een prachtige productie over een sterke vrouw die letterlijk haar mannetje staat om goed te doen in de wereld.

De komende week geven we nog meer tips voor de Roze Filmdagen 2020. Nu lichten we, ook in het kader van Womens History Month, drie documentaires uit die – ieder op hun eigen manier - in de lesbische geschiedenis duiken.

De lesbische beweging

Directeur Werner Borkes zei het al: de documentaire De stad was van ons; radicaal-feminisme in de jaren '70 is een must-see. Aan de hand van anekdotes, voorvallen en verhalen van activisten uit die tijd, wordt er een treffend beeld geschetst van de lesbische beweging in Amsterdam, die een drijvende kracht was in de tweede feministische golf.

Is het echt nog maar 50 jaar geleden dat deze lesbische beweging begon? Het blijft verbazingwekkend hoe kort geleden eigenlijk nog vrouwen niets te zeggen hadden, en mannen alles bepaalden. De stad was van ons; radicaal-feminisme in de jaren '70 laat heel helder zien dat deze utopische idealisten de weg hebben gebaand voor verworvenheden die we nu als bijna vanzelfsprekend beschouwen. Bijna - want we zijn er zeker nog niet. De strijd duurt nog voort.

Op zondag 15 maart is er na de documentaire een panelgesprek met politicoloog/activist Marjan Sax, filosoof Cris van der Hoek, hoogleraar gender en etniciteit Gloria Wekker, journalist Julie Blussé en Lizet Kraal van de Partij van de Dieren / DuPho.

Invloed van fans

Neem je opschrijfboekje en je pen mee, want de Canadese documentaire Queering the Script levert je een mooi lijstje op met films en series die je absoluut nog wil zien. En misschien toch eindelijk een keer dat vliegticket boeken naar het legendarische ClexaCon, een groots fan-evenement voor 'LGBTQ+ women, trans & non-binary fans, content creators & allies'?! 

Deze onderhoudende documentaire onderzoekt LGBTQ-representatie in de media - nu te zien online en op televisie, maar er wordt ook teruggeblikt naar series als Xena: Warrior Princess, Buffy the Vampire Slayer en natuurlijk The L Word.

Het interessante van Queering the Script is dat uitgebreid aan bod komt hoe social media-activisme en fans invloed hebben op de manier waarop queer-vrouwenverhalen in de entertainmentindustrie worden verteld. Het is inspirerend om te horen hoe georganiseerde online campagnes invloed hebben gehad op bijvoorbeeld queerbaiting en Dead Lesbian Syndrome.

Queerbaiting: Dit is een marketingtechniek binnen de fictie en entertainmentsector, waarin makers een hint geven naar een romantische verhaallijn tussen twee personen van het hetzelfde geslacht, maar deze relatie wordt niet echt weergeven.

Dead Lesbian Syndrome: Het beschrijft de trend in fictie die vereist dat homo- of lesbische personages sterven of een ander ongelukkig einde tegemoet gaan, zoals gek worden.

Grootste lesbische archief

Centraal in de documentaire The Archivettes staat de ontstaansgeschiedenis en de almaar groeiende collectie van de Lesbian Herstory Archives in New York. Oprichters Deborah Edel en Joan Nestle begonnen het archief in hun eigen, kleine appartement in Manhattan mid jaren '70 toen ze realiseerden dat hun geschiedenis net zo hard aan het verdwijnen was als dat deze gemaakt werd.

Al snel groeide de collectie, en werd het archief (het appartement dus eigenlijk) een plek waar je gelijkgestemden kon ontmoeten en waar vanuit acties en protesten werden georganiseerd. Tot het moment kwam dat het archief een eigen plek moest krijgen. Illustratief over dat het begin jaren '90 nog gevaarlijke tijden waren om gay te zijn, is de keuze van de vrouwen om het adres van de nieuwe locatie van het Lesbian Herstory Archives nergens te publiceren. Als je het archief wilde bezoeken, moest je eerst een telefoonnummer bellen om het adres te krijgen.

The Archivettes vertelt het verhaal van de grootste collectie materiaal over en door lesbische vrouwen ter wereld, maar tegelijkertijd is het ook een verhaal over de connectie tussen generaties. Zo houden jonge stagiaires zich bezig met het archiveren van materiaal, waarbij zij zich bewust zijn van de nalatenschap van hun voorgangers. Dit in een tijd waarin de jongeren zich meer als queer identificeert en de 'lesbische identiteit' gezien wordt als iets wat voorbij is.

Meer info, het complete programma en tickets via de website van de Roze Filmdagen!

*

Blijf op de hoogte!