In Womb m/f/x trekt de veelzijdige theatermaker Ulrike Quade de oeroude mythologie door naar nu. Ze slaat de brug tussen de Egyptische goden en hedendaagse opvatting over identiteit, gender en vruchtbaarheid in een intieme samenwerking met audiovisueel collectief The Transketeers, die zowel hun persoonlijke verhalen als hun kunde als filmmakers hebben ingezet.

Het verhaal wordt gespeeld door danser Gil (the Grid) Gomes Leal, performance artist en zangeres Ibelisse Guardia Ferragutti, en de Mexicaanse acteur Gabriel Casanova Miralda. Volgens Ibelisse gaat Womb m/f/x heel erg over het loslaten van oude waarden en het transformeren naar nieuwe, progressievere systemen in onze samenleving. Maar wat heeft dit alles nu precies te maken met Egyptische goden? Wij vroegen het haar!  

Waarom de naam Womb m/f/x?

'Womb [w-oem-] is het Engelse woord voor baarmoeder. Het woord zelf is als het geluid van het eerste teken van leven: een kloppend hartje. Bij womb denk je al snel aan vruchtbaarheid en zwangerschap, maar eigenlijk staat dit woord voor het creëren van nieuwe levensvormen. Het gaat veel verder dan alleen maar baby's baren. 'Womb' representeert ook het doorgeven van een leven, en in de voorstelling behandelen we het thema wedergeboorte. In die zin kun je 'opnieuw geboren' worden interpreteren als een vorm van transitie. De letters m/f/x hebben alles te maken met de fluïditeit van het vrouwelijke en het niet-vrouwelijke.'

Waar gaat het verhaal over?

'Womb m/f/x wordt niet alleen uitgevoerd als voorstelling, maar ook als film. De film gaat over Isis, Osiris en Seth, kinderen van Rodos, de grootste god uit Egypte. Zij kwamen naar de aarde als halfgoden. Osiris en Isis gingen trouwen en zij werden koning en koningin van Egypte. Ze waren een hele goeie koning en koningin. Het volk adoreerde ze, waardoor Seth ontzettend jaloers werd op Osiris. Hij was zelfs zo jaloers dat hij een plan maakt om Osiris te vermoorden, en dit loopt op een verrassende manier af. Dit verhaal over Osiris, Seth en Isis is een vrije interpretatie van een bestaande mythe. Volgens Ulrike worden de thema's identiteit, gender en vruchtbaarheid behandelt in het verhaal dat zij vertellen in Womb m/f/x. 

Ulrike heeft gekozen om samen te werken met de Transketters, omdat ze gelooft dat zij heel erg de thema's belichamen die wij behandelen in de voorstelling. De figuren Seth, Osiris en Isis, uit de Egyptische mythe, vertegenwoordigen een transformatie. De Transketeers hebben zelf ook in zekere zin een transformatie doorgemaakt. Ze werden geboren in een verkeerd lichaam en door hun transitie hebben ze een soort 'hergeboorte' doorgemaakt in een nieuw leven; een nieuw begin.'   

Foto: Anouk van Kalmthout

Wat raakt jou het meest in dit verhaal?

'Ik ben 41 nu en ik heb geen kinderen, ik denk dat de meeste vrouwen zouden zeggen dat het feit dat ze geen kinderen hebben hun het meest zou raken. Maar wat mij juist het meeste raakt is het 'Seth' personage, dus degene die zich vastklampt aan de oude waardes, zoals het idee dat alle vrouwen kinderen moeten baren om als volwaardig mens te worden gezien. Dit 'Seth' personage doet me heel erg denken aan mijn ouders en de rest van mijn familie, maar ook aan oudere generaties die traditionele denkwijzen hebben bijvoorbeeld. Ik heb het idee dat die mensen het juist voor zichzelf zo moeilijk maken. Ik zie zoveel pijn in hun leven en dat komt puur en alleen doordat ze niet wat meer open durven te zijn.'

De filosofie van fluïditeit

'Daarnaast trekken de onderwerpen die worden behandeld in deze voorstelling mij heel erg. Ik vind de filosofie van fluïditeit in het algemeen heel interessant, ik sta daar heel erg voor open. Ik zou mezelf ook wel als queer kunnen omschrijven. Op een oppervlakkige manier leef ik een vrij heteroseksueel leven omdat ik ben getrouwd met een man. Maar dit betekent niet dat ik mij goed voel bij heteronormatieve ideeën over seksualiteit. Al vanaf jongs af aan was ik ontzettend in de war over het feit dat ik me moest identificeren met het lichaam dat mij was gegeven. Ik viel bijvoorbeeld ook op vrouwen, maar dat vond ik eigenlijk nooit iets raars. Wat ik wel vreemd vond was dat we allemaal zo in bepaalde hokjes werden geduwd. Hoezo wordt onze wereld ingedeeld in mannen en vrouwen? Als kind vroeg ik me dat al af.'

Geen politiek statement

'Wat ik zelf mooi vind aan de mythe over Osiris, Seth en Isis is dat het een verhaal dat representeert waarin door de onmenselijkheid van de goden veel mogelijkheden biedt voor ons, vanuit onze menselijke maat. Samen vertegenwoordigen de drie goddelijke figuren een soort beweging in de menselijke geschiedenis. Seth kan worden beschouwd als de 'conservatieve' van de drie. Hij representeert het volk dat niet wil veranderen. Osiris en Isis staan juist voor verandering. Isis heeft een baarmoeder, dus zij kan worden gezien als de 'baarder' van het nieuwe leven. Osiris representeert eigenlijk de hele queer beweging. Hij zit namelijk tussen de mannelijke en de vrouwelijke kracht in. Je zou hem zelfs non-binair kunnen noemen. Seth probeert de nieuwe waarden die Isis en Osiris uitdragen te onderdrukken door Osiris te vermoorden. Hierdoor sterft dus niet alleen Osiris, maar eigenlijk de hele queer beweging.

We zitten nu middenin een Seth versus Osiris tijd, want er wordt nog steeds geleefd naar oude systemen die in deze tijd echt niet meer werken. Wat dan wel gaat werken weten we nog niet, maar er moet eerst veel kapot gaan voordat wij met z'n allen verandering in de maatschappij teweeg kunnen gaan brengen. We willen absoluut geen politiek statement maken met deze voorstelling, maar we hopen wel dat dit verhaal mensen aan het denken gaat zetten.'

Womb m/f/x: Hartstochtelijke liefde, dodelijke jaloezie en magische (weder)geboorte. Geen smeuïgere verhalen dan die van Isis, Osiris en Seth, de goddelijke drieling uit de Egyptische mythologie. Zoals alle mythische verhalen vertellen ze waar we vandaan komen en wie we diep vanbinnen zijn. In Womb m/f/x trekt de veelzijdige theatermaker Ulrike Quade de oeroude mythologie door naar nu. Hoe kunnen we onze opvattingen over identiteit, voortplanting en gender in verhalen vormgeven? Rituele dans van onder anderen wereldkampioen experimentele dans Gil ‘the Grid’ Gomes Leal, verrassend poppenspel en spannende filmbeelden van collectief The Transketeers worden gemixt tot een audiovisueel spektakel met een flinke dosis gamecultuur.

Dit interview vond plaats in 2020: Op 13 november 2020 zou de theatervoorstelling Womb m/f/x in première gaan tijdens Utrechts festival SPRING in autumn. Helaas kon dat niet doorgaan door covid-19. Inmiddels is bekend dat het materiaal van de voorstelling verwerkt is in een korte film, en deze wordt vandaag (donderdag 24 maart 2022) voor het eerst vertoond in het Pleintheater, als onderdeel van het Queering Puppets Festival. Daarna wordt de film geplaatst op cultuurticket.nl voor betaalde streams. 'Ook is de film onderdeel van een educatie programma, dat door/voor ons is ontwikkeld.' 

 UlrikeQuade.nl

*

Blijf op de hoogte: