Wat betekent goed doen eigenlijk en voor wie doe je goed? Regisseur Marieke Widlak (27) ging voor haar nieuwe film 'Centen van Knegsel' op zoek naar het antwoord op deze vragen. Het resultaat is een indrukwekkende documentaire die je laat nadenken over de motivatie achter het goed doen en de verschillen in motivatie per generatie die daarbij meetellen. Eerder maakte Marieke 'Nu of nooit meer', een film die zij naar aanleiding van de zelfdoding van haar zus maakte over familie, rouw en een ode aan het uitspreken van liefdevolle waardering.

Foto's: Stills Centen van Knegsel

Al veertig jaar zamelen de grootouders van Marieke Widlak samen met de inwoners van het Brabantse Knegsel geld in voor de Indiase priester Christopher Bara. Als zij Marieke vragen hun plek over te nemen, twijfelt ze. Wat betekent goed doen eigenlijk voor haar, en is deze vorm van goed doen nog van deze tijd?

We krijgen in Centen van Knegsel echt een intiem kijkje in jouw 'familiekeuken'. Ook de documentaire 'Nu of nooit meer' gaat over jouw familie. Is er een bepaald patroon of thema van waaruit jij graag werkt of is dit toeval?
'Het is niet perse toeval dat ik twee keer zo persoonlijk te werk ben gegaan. Beide onderwerpen liggen heel dicht bij mij. De kans dat je zelf onderdeel wordt van de film is dan aanwezig. Met 'Nu of nooit meer' wilde ik een film maken waarbij de kijker bewust wordt gemaakt van de waarde van het waarderen. Mijn zus heeft tien jaar geleden zelfdoding toegepast en ik vroeg mij af of zij wel wist hoeveel zij voor mij betekende. Daardoor voegde het iets toe om mijn eigen familie en verhaal bij de film te betrekken. Als ik de kijker wil aansporen tot actie, kan het voor de film een tactische keuze zijn als ik mijn eigen verhaal vertel, zolang het maar in dienst staat van de boodschap. Bij Centen van Knegsel was het niet de bedoeling om een egodocument, zoals dat dan heet, te maken en ik wilde eigenlijk alleen mijn opa en oma aan het woord laten. Daardoor werd het echter een beetje afstandelijk. Toen adviseerde BNNVARA mij om toch mijzelf in de film op te nemen zodat je de kijker gemakkelijker meeneemt.'

Wat voor thematiek trekt voornamelijk jouw interesse?
'Thematieken die veel mensen aangaan. Concreet: universele en toegankelijke onderwerpen met een maatschappelijke impact. Bijvoorbeeld de waardering die je naar dierbaren uit moet spreken. Of de vraag of wij ons verantwoordelijk moeten voelen voor de armoede op andere plekken in de wereld. De nieuwe film waar ik mee bezig ben gaat over identiteit in relaties.'

Kan je al wat meer vertellen over deze nieuwe film?
'De film gaat over Sanne, Corrie en Nicole. Zij zijn alledrie partner van een transvrouw en we volgen hun in het proces van hun geliefde. Omdat hun partners transformeren, doen zij dat ook. Ik ben het onderzoek gestart met de vraag: Hoe blijf je trouw aan jezelf wanneer je partner verandert?'

Hoe ben je op dat idee gekomen?
'Door een situatie in mijn directe omgeving. De man in die situatie kwam erachter dat hij zich meer vrouw voelt. Vanuit zijn vrouw hoorde ik wat dit voor haar betekende en dat vond ik eigenlijk veel interessanter. Hoe ga je om met zo'n grote verandering in een relatie? Daarom ben ik opzoek gegaan naar andere stellen die ik nog niet kende om hen te volgen. Om nog even terug te komen op het persoonlijke in mijn films; in deze film kom ik dus niet in beeld. Zowel ik als mijn vriendin identificeren niet als transgender dus er is geen reden om mij als karakter in de film te verwerken.'

Je bent naar India geweest voor Centen van Knegsel, hoe was dat en vond je daar wat je verwachtte te vinden?
'Dat klopt, ik vond daar echter niet wat ik hoopte te vinden en had het enigszins onderschat. Ik was nog nooit in India geweest en we kwamen daar natuurlijk om te werken. Ik was opzoek naar concrete antwoorden van Christopher Bara, de man aan wie mijn opa en oma al jarenlang geld doneren. Ik vroeg mij bijvoorbeeld af wat hij ervan vond dat hij geld kreeg vanuit Nederland. Toen merkte ik wel dat ik echt op een hele Westerse manier in het leven stond. Hij is namelijk elke dag de hele dag bezig met het verbeteren van de levenskwaliteit daar. Hij heeft de luxepositie om even rustig met een kop koffie te reflecteren überhaupt niet en is daar dus ook niet mee bezig. Ik vond de armoede heel heftig om te zien en je wordt heel bewust van het feit dat het rot geregeld is in de wereld. Zo vroegen bijvoorbeeld wat meisjes van de plaatselijke middelbare school hoe je zo'n witte huid kon krijgen.'

'Ook voelde ik mij best wel eenzaam af en toe omdat ik apart van de jongens met wie ik daar was moest slapen, we sliepen namelijk bij de priesters en de nonnen. Niet dat er in mijn geval iets was gebeurd natuulijk, maar dat kan je ook niet even snel uitleggen.'

Weten de mensen daar dat jij op vrouwen valt?
'Ik heb wel gevraagd hoe zij tegenover homoseksualiteit staan en daarop antwoordden de priesters: het bestaat maar is verboden. Ik heb dus maar even achterwege gelaten dat ik zelf een lesbische relatie heb. Het deed er nu ook niet toe.'

Hoe werd de documentaire ontvangen door jouw naasten?
'De reactie van mijn opa en oma was eigenlijk heel geruststellend, ze herkenden zich in de film. Dat is heel belangrijk want het gaat om een documentaire, je wil een geloofwaardig en realistisch beeld overbrengen. Dat was dus een groot compliment. Andere leuke reacties vond ik van mensen van mijn leeftijd, zij vonden de vraagstukken ook interessant. In de film komen bijvoorbeeld de generatieverschillen duidelijk naar boven. Mijn opa en oma komen uit de wederopbouw en zijn niet gewend om zoveel met zichzelf bezig te zijn als dat wij nu zijn. Ik denk waarschijnlijk voor 99% van de tijd aan mijzelf, jongeren van nu zijn continu bezig met hoe we ons optimaal kunnen ontwikkelen. Dat was vroeger wel anders. Volgens mij opa en oma doe je goed voor een ander, ik vind dat het ook voor mij echt goed moet voelen. Er is natuurlijk geen goed of fout, het is een interessant gesprek over hetzelfde onderwerp vanuit verschillende invalshoeken.

De leukste reactie kwam van een vriendin van mij, zij zei; oke let's go! We organiseren een benefietdiner voor Christopher Bara. Dat betekent dat je film tot actie heeft aangezet en dat is het hoogst haalbare voor mij.  Zo zei iemand na het zien van 'Nu of nooit meer'; ik heb gelijk mijn moeder opgebeld en haar verteld wat ze voor mij betekent.'

Centen van knegsel_Trailer_BNNVARA from Korrel Film on Vimeo.

Wat zou jij in de toekomst nog graag willen maken?
'Ik zou heel graag een bioscoopfilm willen maken, onder andere omdat je dan heel veel mensen bereikt. Ook zou ik personages van een film graag voor langere tijd willen volgen zodat je een echte ontwikkeling kan laten zien. Bijvoorbeeld zoals bij de film Valentijn. Die is zo indrukwekkend en geeft zoveel inzichten omdat Valentijn meerdere jaren is gevolgd.'

De tweede film van regisseur Marieke Widlak (27), Centen van Knegsel, ging vorige maand op het Nederlands Film Festival in première en is zondag 15 november om 23:00 bij BNNVARA op NPO 3 te zien.

*

Blijf op de hoogte!