Een 'hybride' festival wordt het ook wel genoemd. Een mooie term om aan te duiden dat events zowel live als online plaatsvinden. Want dat is de realiteit waar festivals mee te maken hebben. Vanwege het gevecht tegen Covid-19 heeft het Internationaal Film Festival Rotterdam (IFFR) rekening gehouden met alle mogelijke scenario's en nu de lockdown is verlengd tot in ieder geval 9 februari, is dat maar goed ook. De vijftigste editie van het altijd verrassende IFFR is dit jaar opgesplitst in delen: het eerste deel vindt plaats van 1 tot en met 7 februari, en tot en met juni gaat het festival verder in verschillende vormen.
Het grote voordeel is dat - net zoals bij het Internationaal Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) wat eind 2020 plaatsvond - je de films vanaf je bank kunt kijken. Misschien dat hierdoor deze films een breder en groter publiek bereiken. Het grote gemis is natuurlijk in een donkere filmzaal zitten en het verhaal vanaf een groot scherm over je heen laten komen (op je laptop kijken is ook niet alles...) en uiteraard het ondergedompeld worden in het ultieme festivalgevoel. Er kan bijna niets tegenop om - samen met andere filmliefhebbers - een hele dag op een filmfestival rond te hangen, achterover te leunen in een comfortabele bioscoopstoel en lekker lang na te praten over wat je hebt gezien.
Die tijden komen wel weer, maar nu moeten we het doen met deze hybride festivalvorm. Ik heb drie films uitgezocht die je in februari in ieder geval via de website van het IFFR kunt kijken.
Madalena
Al een aantal jaren komen er films uit Brazilië waarin de toxic masculine society (vrij vertaald: giftige mannelijke samenleving) en homofobe samenleving centraal staan. Denk aan de korte Braziliaanse film 'Swinguerra', die voig jaar op het IFFR te zien was. Hierin streden voornamelijk non-binaire dansers van rivaliserende dansgroepen met de meest indrukwekkende en intimiderende choreografieën tegen elkaar op opzwepende muziek. De film was een impliciet commentaar op de onderdrukking door de homofobe president Bolsonaro. Het Internationaal Documentaire Festival Amsterdam (IDFA) vertoonde de documentaires 'Quebramar' (IDFA 2019) en 'Bixa Travesty' (IDFA 2018). Beide docu's laten zien hoe gevaarlijk en onveilig het is om in dit land te leven.
De film 'Madalena' gaat ook over dit onderwerp. We zien het lichaam van de transvrouw Madalena gekleed in het wit in een groen sojaveld liggen. Ze is vermoord en het lichaam is hier achter gelaten, dat is overduidelijk. Dit beeld blijft de gehele film onderhuids 'voelbaar'; het is de motor die het verhaal ongemakkelijk blijft voorstuwen.
Hierna volgen we opeenvolgend drie karakters, die niets met elkaar gemeen hebben behalve hun connectie met Madalena. Luziane haalt op haar scooter de huur op bij Madalena, en ook op haar werk in de nachtclub komt ze haar tegen. De rijke Cristiano, de zoon van de sojaboer, stuit op haar lichaam tijdens een inspectie van de gewassen. Hij verzwijgt dit om de politieke ambities van zijn moeder niet te schaden. De sympathieke transvrouw Bianca en haar vriendinnen verdelen de bezittingen van Madalena en halen herinneringen aan haar op.
Een snelle zoekactie op internet vertelt je al binnen een paar seconden dat Brazilië de grootste LGBT+ parade heeft en het homohuwelijk legaal is, maar er een openlijke homofobe president aan de macht is. Het land neemt ook de uiterst dubieuze eerste plek in op de lijst van landen in de wereld op het gebied van het aantal moorden van transseksuelen.
Het verhaal wat regisseur Madiano Marcheti in zijn indrukwekkende debuutfilm vertelt is groter dan alleen deze moord. 'Madalena' vertelt het verhaal van een land waarin vrouwen worden getroffen door machismo (let bijvoorbeeld op de tekst van het nummer bij de videoclip die in het sojaveld wordt gemaakt), en mannen die afwijken van de conventionele mannelijkheid blootgesteld worden aan gendergeweld.
Marcheti vertelt het verhaal bijna matter of factly. Emoties worden niet heftig getoond of uitvergroot, en juist hierdoor komt het onrecht en het besef dat dit onderdeel is van het dagelijkse leven van veel Brazilianen des te heftiger binnen. Het leven gaat door, no matter what, net zoals de grootste machines die dag en nacht de sojaplanten oogsten. Dit besef komt nog het hardste aan door de treurende Bianca en haar vriendinnen. Er heerst een soort gelatenheid over het verlies. Ze rouwen, en het is overduidelijk dat dit niet de eerste keer is dat ze een vriendin op deze gewelddadige manier verliezen.
Meer info en tickets vind je hier.
Black Medusa
Voor wie het even kwijt is: in de Griekse mythologie had de monsterlijke Medusa een weelderige haardos, bestaande uit kronkelende slangen. Daarbij was Medusa door de jaloerse godin Athena zo betoverd dat ze je door één blik toe te werpen in steen kon veranderen. Was ze eerst zo mooi en werd ze begeerd door iedereen, tegen het eind van haar leven (haar hoofd werd er uiteindelijk afgehakt) was ze het doelwit geworden voor premiejagers.
Terug naar de film 'Black Medusa'. Deze Tunesische film is een moderne interpretatie van deze oude Griekse mythe in een #MeToo tijdperk. 'Black Medusa', sfeervol in het zwartwit gefilmd, is ook te beschouwen als een portret van een jonge vrouw in het post-revolutionaire Tunesië, en een portret van de hoofdstad Tunis.
De 25-jarige Nada is doof en communiceert via een app op haar mobiele telefoon. Ze leidt een dubbelleven: overdag werkt ze als een video content editor voor een start-up. 's Nachts verandert ze in een gewelddadige femme fatale, die het nachtleven afstruint op zoek naar mannelijke slachtoffers. Ze drogeert en misbruikt hen.
Dan verandert haar eenzame leven rigoureus. In eerste instantie door de komst van de nieuwe collega Noura, die direct verliefd wordt op Nada, en contact legt. Maar nog meer door een avond waarop alles compleet misgaat, en Nada de controle verliest over zichzelf en verschillende nachtelijke incidenten. Uiteindelijk heeft de politie de jacht op haar geopend.
'Black Medusa' is een boeiende en intrigerende film, die breekt met stilistische conventies en veronderstellingen van Noord-Afrikaanse films. Het lijkt soms alsof ik kijk naar een experimenteel Frans psychologische thriller drama, om daarna in een film noir of een fantasy film te belanden. De soms prachtige, verstilde beelden van Tunis dragen bij aan de dreigende sfeer in de film, en zijn een genoegen om naar te kijken.
Net zoals de film in vorm en genre breekt met conventies, doet de teruggetrokken hoofdpersoon Nada dit in haar gedrag. Ze breekt met alle maatschappelijke conventies om zichzelf te kunnen bevrijden van het juk en ongelijkheid van de maatschappij waarin ze is opgegroeid. Haar dubbelleven en haar gevecht voor vrijheid is een metafoor voor de problemen van deze huidige jonge generatie in Tunesië.
Meer info en tickets vind je hier.
Tracing Utopia
'Mijn vader zei 'hij' tegen me!', roept de transjongen uit. Zijn blijdschap straalt van het scherm af. Waar ze eerst live samenkwamen, ontmoet een groep tieners in New York City elkaar nu virtueel. De pandemie maakt het onmogelijk om een fysieke safe space te creëren, dus wordt er nu een online omgeving opgezocht. Ze zijn het er unaniem over ineens dat er een grote behoefte is aan dit soort plekken.
In de korte documentaire 'Tracing Utopia' wordt de online safe space gebouwd in de omgeving van het populaire videospel Minecraft. Hier creëren ze een soort manifest voor een perfecte wereld waarin iedereen zichzelf kan zijn. Deze videobeelden worden afgewisseld met video calls waarin deze jongeren hun visie op de wereld geven, en uitleggen wat er moet veranderen. Het is een intiem en verfrissend inkijkje in de wereld van wat we Generation Z noemen.
Deze jongeren zijn uitermate inspirerend met hun uitgesproken visies en hoopvolle houding. 'Tracing Utopia' geeft de positieve vibes die broodnodig zijn in deze ingewikkelde tijden. Hun manifesto, besluit een van hen, is een statement voor de mensen van toekomst. 'We are doing it - the fight- for them.'
Meer info en tickets vind je hier.
Dit jaar is de 50ste editie van het Internationaal Film Festival Rotterdam, er zullen daarom ook verschillende jubileumprogramma's zijn. De kaartverkoop voor het fesitval is inmiddels gestart.
Meer informatie, tickets en het hele programma vind je op de IFFR-website.
*
Blijf op de hoogte!