Strijdvaardig verleden, activistische toekomst
Het was hot news toen Melissa Etheridge als eerste bekende superster op de cover van het Amerikaanse lesbische magazine Deneuve (voorloper van Curve) stond. In januari 1993 zei Etheridge: 'I'm proud to have been a lesbian all my life' en in december van dat jaar prijkte een foto van haar op de cover. De eerste openlijk lesbische beroemdheid die dit aandurfde.
Het is eigenlijk ook nog niet zo lang geleden toen het als revolutionair werd beschouwd om het woord 'lesbian' groot op de cover te zetten. Frances 'Franco' Stevens deed dit in 1990 toen ze het magazine oprichtte. Ik herinner me ook nog hoe Zij aan Zij vroeger als gedrukt magazine in de brievenbus viel. In een witte enveloppe, en later in plastic waarbij de cover en achterkant bedekt werden door witte A4tjes zodat de postbode niet zag wat er werd bezorgd.
Een van de grootste verdiensten van de documentaire Ahead of the Curve is het besef van hoe ver we gekomen zijn. Het zijn de archiefbeelden die het meest tot de verbeelding spreken. Ze bieden een historische context aan de noodzaak van het oprichten van het magazine en de weg die Franco heeft afgelegd.
Haar weg tot nu: de documentaire begint op het moment dat ze van de huidige hoofdredacteur (die trouwens het woord lesbian van de cover heeft gehaald) hoort dat het magazine dreigt op te houden met bestaan. Het is voor Franco het moment om te onderzoeken waar lesbische en queer vrouwen nu staan. Is er nog wel een noodzaak voor een gedrukt lesbisch magazine in deze digitale tijden? Ze gaat in gesprek met jonge activisten om erachter te komen hoe zij dit zien.
Kort wordt in een onpersoonlijk achteraf congreszaaltje gesproken over het gebruik van woord lesbian door queer vrouwen. De taal die vrouwen gebruiken om hun identiteit te omschrijven heeft zich de afgelopen jaren verder ontwikkeld; en voor sommige is het woord 'ouderwets' en voor anderen is het zelfs een woord dat uitsluit. Weer anderen grijpen het woord juist aan als empowering; en willen het woord niet laten kapen door een luide kleine groep die het woord een negatieve lading geeft. Een hele waardevolle, urgente en interessante discussie die in Ahead of the Curve veel te weinig aandacht krijgt.
Een gemiste kans, want de documentaire (geregisseerd door de vrouw van Franco) kabbelt hierdoor wat door en wordt steeds meer een marketingvehikel voor het merk Curve en de toekomstige activiteiten (Franco heeft inmiddels Curve weer teruggekocht). Iets wat ik volledig begrijp: er moet geld binnenkomen om het bestaansrecht in de toekomst veilig te stellen. Maar dat gaat wel ten koste van de activistische waarde die het waardevolle verhaal over het ontstaan van het eerste lesbische glossy magazine nu kan spelen.
De jongere generatie activisten blijkt even idealistisch en strijdvaardig als de eerste redactieleden van Deneuve/Curve (die trouwens ook reflecteren op hun tekortkomingen in representatie in het magazine). Hoewel Ahead of the Curve geen eenduidig antwoord geeft op de vraag hoe nu verder, staat het wel als een paal boven water dat het kennen van je historie een sleutelrol speelt in het tegemoet treden van de toekomst.
*