Door het hele land vieren we op 8 december Paarse Vrijdag, dé GSA-actiedag waarop de hele school steun en respect voor sekse, gender, en seksuele diversiteit kan laten zien door paars te dragen. Scholen laten op deze dag zien dat iedereen zichzelf mag zijn, en dat niemand gepest of uitgesloten mag worden om wie die is.

De GSA roept iedereen op om mee te doen: 'Samen komen we verder, want diversiteit ziet er niet uit als iemand. Het ziet eruit als iedereen! Join the club 24/7, all day every day!'

Vorig jaar namen 3000 scholen deel aan Paarse Vrijdag. Hopelijk worden dat er dit jaar nóg meer!

Ter gelegenheid van Paarse Vrijdag 2023 spraken wij een docent op een middelbare school en vroegen haar te vertellen hoe zij Paarse Vrijdag vieren en waarom het zo belangrijk is. Ook lees je hoe basisscholen en het hoger onderwijs aandacht geven aan LHBTIQ+ thema's op en rond deze dag.

Hoe Paarse Vrijdag is ontstaan

Paarse Vrijdag ontstond naar het voorbeeld van Spirit Day in de Verenigde Staten, als uiting tegen het pesten van LHBTIQ+ jongeren. Daar komt ook de kleur paars vandaan. In de Verenigde Staten verwijst Spirit Day naar de paarse baan van de regenboogvlag, die spirit (karakter) symboliseert.

In Nederland werd Paarse Vrijdag voor het eerst gehouden in 2010 door Nazmul Zaman. Hij wilde op een positieve manier seksuele en genderdiversiteit zichtbaar maken en steun bieden aan LHBTIQ+ jongeren. Sindsdien wordt deze dag georganiseerd door het netwerk van Gender & Sexuality Alliances (GSA) van COC Nederland.

Paarse Vrijdag op de middelbare school

Voor middelbare scholen en mbo's lanceert COC dit jaar de 'Paarse Vrijdag® Awareness Collection', een op fashion geïnspireerde campagne die inzet op een veilige schoolomgeving voor iedereen: all day, every day. En dat is nodig, want meerdere onderzoeken laten zien dat scholen in Nederland nog vaak geen veilige plek voor LHBTIQ+ jongeren zijn.

Maar hoe ziet zo'n Paarse Vrijdag er eigenlijk uit op een middelbare school? En hoe wordt zo'n dag georganiseerd? Ik stelde deze en andere vragen aan Djoeke Wentink (36), docent Nederlands op het Christelijk Gymnasium Sorghvliet in Den Haag.

Djoeke is nauw betrokken bij de organisatie van Paarse Vrijdag en begeleidt samen met Jostijn, docent Biologie en Science, de Gay & Sexuality Alliance (GSA). Paarse Vrijdag wordt dit jaar al voor de zevende keer op rij gehouden op deze middelbare school.

Djoeke vertelt: 'Ik ben op dit moment met zwangerschapsverlof en ik begin officieel pas in januari met werken. Maar omdat ik Paarse Vrijdag echt niet wil missen ben ik er volgende week gewoon bij! Bij ons op school is Paarse Vrijdag elk jaar weer een feestje. Ik vind het zelf de leukste dag van het jaar.' 

Wat doen jullie dit jaar met Paarse Vrijdag?

'We versieren de hele school met paarse vlaggetjes en regenboogvlaggetjes. Iedereen komt binnen over de paarse loper. Verder hangen we de verschillende Pride vlaggen uit. We hebben zelfs een Pride vlag waar de naam van de school ook op staat.

We zorgen er in ieder geval voor dat er een feestelijke binnenkomst is en dat de school er gezellig uit ziet. Natuurlijk hopen we dat zoveel mogelijk leerlingen en docenten paars aan hebben. Dat is ons doel! In de eerste pauze maken we een foto waarop iedereen in het paars is.'

Paarse Suikerspinnen

'In de grote pauze hebben we altijd paarse suikerspinnen. Dat vinden de leerlingen helemaal geweldig, om te krijgen én om te maken. De GSA-leerlingen zijn degenen die de suikerspinnen mogen maken en uitdelen. Dat is wel een hoogtepuntje. Daarnaast hebben we altijd een prijs voor de leukste paarse outfit, zoals regenboogslippers of een zak snoep in regenboogkleuren. Vorig jaar hebben we tijdens de pauze ook nog een documentaire van het GSA netwerk laten zien in de aula. We proberen er dus altijd een groot feest van te maken.'

Meest paarse school

'We hebben inmiddels al drie keer een prijs gewonnen van het COC, omdat op onze school de meeste mensen paars droegen. We waren dus de 'meest paarse' school.

De laatste keer dat we wonnen kregen we een uitje naar het Rijksmuseum. Er was daar een audiotour die was gericht op kunst met een queer tintje. Dat was heel leuk om met de GSA en wat andere leerlingen te doen.'

Het belang van Paarse Vrijdag

'Hoewel er een heleboel leerlingen zijn die onderdeel uitmaken van de LHBTIQ+ gemeenschap, zullen die dat niet zo snel laten zien op de middelbare school. Bij ons is het aantal leerlingen dat hier open over is minimaal, zeker in de onderbouw. Leerlingen die de zesde klas naderen zijn wel vaker zelfverzekerd genoeg om uit de kast te komen, maar een heleboel leerlingen ook niet.'

'Als ik terugdenk aan mijn eigen middelbare schooltijd was daar toen nog niemand open over. Tien jaar later kwam ik er tijdens gesprekken met oud-klasgenoten achter wie er inmiddels uit de kast waren gekomen. Ik vind het jammer dat zij zich op de middelbare school niet veilig genoeg voelden om open te zijn over hun seksuele geaardheid en/of genderidentiteit. Dat is iets wat wij met Paarse Vrijdag willen veranderen.' 

Iedereen hoort erbij

'Dat zal niet zomaar gaan, want het blijven pubers en we weten dat er ook nog veel gepest wordt en gescholden met allerlei leuzen. We willen ook aan die leerlingen die het pestgedrag vertonen laten zien: jullie zijn niet de sterksten. Wij als school staan ervoor dat iedereen erbij hoort en dat iedereen gerespecteerd wordt. Dat is het signaal dat je afgeeft, zeker als docenten ook paars dragen en laten zien dat ze daarvoor staan. En gelukkig doen vrijwel alle docenten bij ons op school dat ook.'

We zijn ook benieuwd naar jou. Hoe ga jij om met homofobie in het klaslokaal?

'Ik let er tijdens het lesgeven heel streng op dat er niet wordt gepest – om welke reden dan ook - of bijvoorbeeld met het woord 'homo' wordt gescholden. Ook door de schoolleiding worden wij als docenten aangemoedigd om daar heel streng in te zijn. Dus als leerlingen dat doen, gaat meteen de zweep erover, haha. Dat accepteer ik totaal niet. Ik ga dan ook meteen de discussie aan. Gelukkig is het bij mij nooit zo ernstig geweest dat ik het hogerop heb moeten zoeken.'

Met welke letter(s) van het regenboogalfabet identificeer jij je het meest?

'Ik identificeer me het meest met de A van ally (bondgenoot), maar ik blijf eigenlijk het liefste buiten de hokjes. Ik heb altijd heteroseksuele relaties gehad, maar het komt met name door mijn opvoeding dat ik graag de rol als 'ally' op me wil nemen. Mijn ouders zagen LHBTIQ+ zijn nooit als een probleem. Mijn moeder zei zelfs altijd tegen me dat het oké zou zijn als ik met een meisje thuis zou komen. Ik heb eigenlijk nooit een stempel op mezelf gedrukt of iets dergelijks. Vroeger had je ook de populaire mensen, de alto's en de skaters op school, maar ik wilde bij geen van die groepjes horen. Dus ik ben eigenlijk altijd al heel sterk mezelf geweest. Dat heb ik meegekregen vanuit mijn opvoeding en dat wil graag aan anderen overbrengen. Iedereen zou sterk zichzelf moeten zijn.'

***

Op bezoek bij de basisschool

Paarse Vrijdag wordt niet alleen op de middelbare school gevierd, maar ook op het MBO, hogescholen, universiteiten én op de basisschool. In aanloop naar de Paarse Vrijdag ging ambassadeur Tanja Jess bij een paar basisscholen op bezoek.

Ze sprak onder meer Koen, directeur van een basisschool in een deel van de Bible Belt. Vorig jaar hebben ze daar voor het eerste Paarse Vrijdag gevierd. 'Als je Paarse Vrijdag viert op school zorg je er automatisch voor dat het schoolklimaat veiliger wordt,' zegt Koen.

Ook juf Ayse, leerkracht in de bovenbouw van een basisschool in Utrecht, vindt Paarse Vrijdag belangrijk: 'Voor mij en voor onze school is Paarse Vrijdag inclusiviteit. Dat betekent dat iedereen welkom is op school.'

Carel-Vincent brengt Paarse Vrijdag onder de aandacht bij kleuters in groep 1 en 2 op een basisschool in Den Helder: 'Dat is belangrijk, omdat je er een worsteling mee kunt voorkomen. Zo kunnen ze op vroege leeftijd leren dat school een veilige plek is.'

Bekijk hier alle verhalen van de leerkrachten, ouders en schooldirecteuren die Tanja sprak.

Lesmateriaal voor de basisschool

Voor de basisschool ontwikkelde COC, in samenwerking met onderwijsprofessionals, lesbrieven voor de onder-, midden- en bovenbouw die aansluiten op de leeftijd en ontwikkeling van de kinderen. Zo is er speciaal voor de bovenbouw een nieuwe editie van de Grote Paarse Vrijdag Spelshow.

Paarse Vrijdag voor het MBO en Hoger Onderwijs

Leerlingen op het MBO kunnen rondom Paarse Vrijdag onder meer de korte documentaire Coming In zien en daar een gratis les bij krijgen. Studenten aan het Hoger Onderwijs kunnen, sinds 2020, ook op verschillende manieren aandacht besteden aan Paarse Vrijdag. Dit kan bijvoorbeeld door het Paars Manifest te tekenen.

Voor alle initiatieven rondom Paarse Vrijdag ga je naar www.paarsevrijdag.nl

Vorig jaar zag je voor het eerst de Paarse Vrijdag Talkshow, met Lotte van Eijk. Maak je docenten er warm voor om de talkshow te kijken op Paarse Vrijdag! Ga alvast in gesprek met je mentor of je GSA docent om ze te attenderen op de talkshow en zorg er samen met je GSA voor dat zoveel mogelijk klassen de talkshow kijken in de les.

Samenwerking tussen NIVEA en COC

NIVEA gelooft dat iedereen zichzelf moet kunnen zijn en vindt het belangrijk dat mensen met trots en zelfvertrouwen in het leven staan. Daarom werken ze voor het derde jaar op rij samen met COC Nederland. In aanloop naar Paarse Vrijdag op vrijdag 8 december, roepen NIVEA en COC Nederland scholen op om diversiteit te vieren.

Met financiële steun van NIVEA ontwikkelt COC actiepakketten voor basisscholen en middelbare scholen met lesmateriaal en items om de klas paars te versieren. Deze pakketten zijn kosteloos te bestellen via paarsevrijdag.nl.

*

Blijf op de hoogte!