Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) vermeldt dat Nederland in 2023 maar liefst 17.811.291 mensen telde. Daarvan zijn volgens het CBS 8.850.309 man en 8.960.982 vrouw. Waar zijn dan de intersekse personen en de mensen die zich niet uitsluitend als man of vrouw identificeren? Een interessant vraagstuk dat we bespreken met Laura Griffin, medewerker bij Movisie, hét landelijk kennisinstituut voor een samenhangende aanpak van sociale vraagstukken. En we vragen het CBS hoe het zit met de bevolkingscijfers.

Sekse onbekend

Laura: 'De categorie onbekend is echt bedoeld voor de groep kinderen waarbij de biologische sekse niet bij de geboorte kan worden vastgesteld.' Ik merk dat onbekend voor mij niet als een fijn woord voelt; alsof je alleen man of vrouw hebt en anders niets bent? Deze kinderen passen met hun fysieke seksekenmerken niet volledig binnen de norm van man of vrouw, wat we intersekse noemen. Veel intersekse personen krijgen trouwens niet sekse 'onbekend' toegewezen door de arts. 

De Nederlandse stichting voor seksediversiteit, NNID, gaat ervanuit dat er circa 0,5% intersekse Nederlanders zijn ( dat zijn 85.000 mensen). Er zijn organisaties die van een nog hoger percentage uitgaan. Het Radboudumc geeft andere cijfers aan: 30 tot 50 keer per jaar kan in Nederland de sekse niet worden vastgesteld door de verloskundige. (Terwijl 0,5% van alle geboortes per jaar meer dan 800 baby's zijn.) Vanwaar dit verschil?

Laura vertelt dat het niet altijd duidelijk te zien is dat een kind intersekse is. Denk bijvoorbeeld aan een kind met een vulva, maar zonder ontwikkelde baarmoeder. Daarnaast kiezen sommige ouders voor een operatie 'om er een V of M van te maken'. Als bijvoorbeeld de vulva duidelijk aanwezig is, worden de teelballen weggehaald.

Het is mogelijk om geslacht onbekend toe te kennen. In dat geval moet men een beroep doen op artikel 1:19d van het Burgerlijk Wetboek. Daarmee staat de geslachtstoekenning drie maanden open voor verandering en als er daarna nog geen sekse is doorgegeven is het geslacht onbekend, aangeven met een O. Om de kans op latere gerechtelijke procedures te verkleinen wordt deze keuze niet vaak gemaakt.

* Sekse is de gangbare term die Movisie, NNID en andere kennis- en belangenorganisaties gebruiken. Juridisch hanteert men de term geslacht, dus de term geslachtstoekenning is wel gebruikelijk. Het CBS hanteert de term geslacht.

Gevolgen

Gevolgen voor de statistieken: het aantal mensen met 'geslacht onbekend' is dus lager dan het werkelijke aantal mensen die intersekse zijn. Er staat zelfs geen vermelding van mensen met de waarde O voor onbekend bij het CBS. Ze zijn letterlijk niet zichtbaar in de statistieken.

Het CBS reageert op mijn schriftelijke vragen en vertelt dat zij informatie over geslacht bepalen vanuit de BRP (Basisregistratie Personen van de overheid). Geslacht kan daar de waarde M(an), V(rouw) of O(nbekend) hebben. 'Deze laatste categorie komt maar heel weinig voor, de groep is te klein om uit te splitsen in de statistiek' aldus het CBS. In het proces geven ze mensen met waarde O (onbekend) de waarde V (vrouw). In alle publicaties zijn ze daarna daarom niet meer als O terug te vinden. Laura: 'Het CBS zou in ieder geval kunnen vermelden dat er uitzonderingen zijn, maar dat deze te klein zijn om in de statistiek te verwerken.'

Dat betekent dus dat de statistieken verder ook vertroebeld zijn. Wat zou het bijvoorbeeld met de verhouding man en vrouw doen? Op dit moment is