Presentator en auteur Lara Billie Rense (52) beschrijft in diens eerste boek Een zee van ruimte diens proces om als non-binair persoon daadwerkelijk de ruimte op te eisen. Echt keuze heeft die niet, net zomin als talloze tussenwezens in de natuur. Alles draait om zichtbaarheid van genderfluïditeit.

Lara Billie (LB) is net terug uit Parijs om thuis in Muiden met vrouw en kinderen en precies vandaag diens verjaardag te vieren. Net voor ons gesprek hebben de kinderen in de natuur een schildpad gevonden. Ze zijn er vol van en ook zij bestoken Lara Billie met vragen. Wat eten schildpadden? Sla? LB stuurt ze naar de buren als dat groenvoer niet in huis blijkt. Even rust: 'Sorry hoor!'

De foto bovenin is gemaakt door Fjodor Buis.

Welke letter in de lhbtqia-reeks past het best bij jou?
'De q. De term queer gebruik ik zoveel mogelijk. Ik houd ervan omdat het gezamenlijkheid benadrukt. Je bevindt je met zijn allen buiten de dominante norm, met name in de blik van anderen. Queer was eerst een scheldwoord, maar werd later geclaimd door de gemeenschap. Het kreeg een nieuwe lading, een lading van verzet. Het draagt zoveel betekenissen in zich. Het geeft een spectrum aan, heeft fluïditeit in zich. Het is een prettig woord waarbij ik me thuis voel. Ik gebruik het ook als synoniem voor non-binair.'

Hoe kwam je op het idee om het boek Een zee van ruimte te schrijven?
'In de huidige tijd waar conservatieve, rechtse krachten aan invloed winnen, moeten queers zichtbaar blijven. Het is belangrijk om te schrijven als tegenwicht voor de onjuiste informatie die overal bewust gedeeld wordt. Voor mij als transpersoon is het noodzakelijk om mezelf als trans te laten zien. Aan iedereen, niet alleen andere tussen- of transpersonen al is de herkenning voor hen essentieel. Die herkenning heb ik zelf altijd gemist.'

Hoe kreeg het boek vorm? Hield je een dagboek bij? 
'Ik reconstrueerde eerst een tijdlijn. Ik hield notities bij over allerlei momenten. Van interessante ontmoetingen met mensen tot nare gevoelens die in de overgangsfase opkwamen. Opschrijven hielp om zaken helder of uit mijn systeem te krijgen. Ik las allerlei relevante literatuur. Die noteerde ik ook in boekjes. Het ene na het andere luikje ging open. Veel van de aantekeningen kon ik later verwerken in mijn boek. Ik wil mensen zo meenemen in mijn verhaal. Dat werkt goed, hoor ik van lezers.'

De natuur speelt een prominente rol in je boek. Je noemt talloze voorbeelden van genderfluïde planten en dieren. Heb je altijd al interesse in de natuur gehad of is die vooral gewekt door die tussenwezens?
'Ik heb altijd interesse in de natuur gehad. Vroeger, thuis in Nunspeet, ben ik grootgebracht met de natuur. In het weekend gingen we naar bos. Ik vogel al heel lang. Skaten, fietsen en voetballen waren ook fijne buitenactiviteiten. De natuur is ook niet iets buiten jezelf, je bent er een onderdeel van.'

Heb je al die voorbeelden van diversiteit in de natuur nodig om jezelf als tussenpersoon te plaatsen? Of je positie te verdedigen in een overwegend binaire maatschappij? Daarbij is de mens een wezenlijk ander schepsel. Die kan zelf veranderingen toebrengen aan zijn lichaam, onder goede omstandigheden althans (geld, medische voorzieningen, 'juiste' land en sociale netwerk). Vergelijken blijft daarom lastig, toch? 
'Het gaat niet om vergelijken. Het gaat om de deconstructie van een manier van denken. Genderfluïditeit vind je overal in de natuur, van oesters tot witnekkolibries, maar we worden binnen de patriarchale maatschappij in een binaire mal gegoten en gaan ernaar leven. Zoöloog Lucy Cooke ontmantelt in haar boek Bitch. Een revolutionair handboek over sekse, evolutie en het vrouwtjesdier de manier van denken in de zoölogie. Het boek is nieuw en ik heb het helaas niet kunnen meenemen in mijn boek. De binaire blik van wetenschappers verhindert hen de natuur onbevangen te bekijken. Ze zien alleen bazige avontuurlijke mannetjes en onderdanige bescheiden vrouwtjes. De natuur is voor een belangrijk deel non-binair. De vooraanstaande primatoloog wijlen Frans de Waal heeft uren naar apen gekeken. Het is niet zo dat mannelijke apen alleen maar dominant zijn. Er is ook ander gedrag, maar dat werd steeds als afwijkend bestempeld. De werkelijkheid moeten we reconstrueren, aanvullen. Ondertussen heeft die vervormde blik van anderen consequenties. Het is moeilijk om daar onderuit te komen en meer je eigen beweging te maken. De taal weerspiegelt het binaire discours.'

De binaire maatschappij maakte onder meer dat je geen tussenpersonen als rolmodellen had en je jezelf aanpaste aan de maatschappelijke verwachtingen. Over de weerstand binnen de lhbt-gemeenschap spreek je relatief weinig. Ik vind die persoonlijk net zo of zelfs extra kwalijk. We zouden ons juist daar veilig moeten voelen. Hoe zie je dat? 
'Ik heb over allerlei lhbtiq+ mensen geschreven. Ook lesbiennes hebben vaak vaste ideeën over hokjes en frames, merkte ik. Pas je niet meer in hun hokje, dan hebben ze het idee dat je het kamp verlaat. Nog een hokje erbij, vragen ze dan. Is dat nodig? Laat je meevoeren in het mysterie van mijn genderidentiteit, reageer ik dan. Je hebt het lesbische privilege gehad om zo lang en relatief veilig in je eigen hokje te bivakkeren en nu wil je niet dat er nog een hokje bij komt? Een veilige plek voor anderen?'
'Het is noodzaak dat we samen optrekken. De haat komt op ons allemaal af. Onlangs nam ik deel aan de Pride Walk in Amsterdam. Het is geen commercieel feest zoals de Canal Parade. Je komt als gemeenschap samen om jezelf te laten zien. Het is een protest. Dat komt dichterbij de oorspronkelijke gedachte van de Pride. Voor de Walk was ik door mijn vrienden naar een bodypaintstudio ontvoerd voor mijn vrijgezellenfeest. Onze bruiloft is in september op Pampus. Van mijn kruin tot tenen werd ik beschilderd met de regenboogvlag, dwars over mijn ontblote bovenlijf. Zo liep ik door de stad. Het was indrukwekkend en empowering, zo voelde ik het. Ik ben hier, deal with it! Onderweg stonden overal vrienden met champagne. Het was