Een ware 'lesbian love triangle avant la lettre'
Een pas ontdekt meesterwerk, De derde vrouw van Natalie Clifford Barney, vertelt het verhaal van een ware 'lesbian love triangle avant la lettre.' Hoewel het woord zelf niet wordt gebruikt, kan De derde vrouw worden beschouwd als een van de allereerste romans over polyamorie. Barney, ook wel de 'Grande Dame Lesbienne' van het modernisme genoemd, schreef het verhaal in 1926. Op 22 oktober verschijnt de Nederlandse vertaling van dit baanbrekende werk bij Velvet Publishers.
Het verhaal speelt zich zo'n honderd jaar geleden af tijdens de belle époque (een periode in de Franse en Europese geschiedenis aan het einde van de 19de eeuw tot het begin van de Eerste Wereldoorlog) in Parijs. De roman voelt vandaag de dag verbluffend actueel aan.
De derde vrouw is de eerste uitgave van de Velvet Vintage-serie van de vorig jaar opgerichte uitgeverij Velvet Publishers, die zich richt op les-bi-queer joy in de literatuur. De lancering van het boek is op donderdag 24 oktober in Café Saarein in Amsterdam, met inloop vanaf 16.30 uur. Schrijver Roos van Rijswijk deelt haar persoonlijke leeservaring van De derde vrouw en interviewt Fleur Pierets, de curator van de Velvet Vintage-serie.
Een goede reden om alvast wat vragen te stellen over Barney en haar boek De derde vrouw aan de drie uitgevers van Velvet Publisher — Daphne, Anna en Lian.
Voor degene die nog nooit van Natalie Clifford Barney hebben gehoord; wie is zij?
Daphne: 'Natalie Clifford Barney werd in 1876 geboren in een zeer welgestelde Amerikaanse familie. Op haar 16e werd ze naar een kostschool in Parijs gestuurd. Barney, die naar eigen zeggen al op haar twaalfde wist dat ze lesbisch was, besloot voorgoed te blijven en huurde een groot huis aan de Rue de Jacob. Hier dook ze volop in het bruisende culturele leven van Parijs en begon een lesbisch-culturele salon waar alle bekende schrijvers, queer kunstenaars en vrouwen op wie Barney een oogje had wekelijks samenkwamen.'
Wat maakt De derde vrouw nu echt zo'n 'lesbian love triangle avant la lettre'?
Lian: 'Het is niet alleen dat het verhaal al in 1926 werd geschreven, maar vooral ook hoe het op zo'n vooruitstrevende en openhartige manier een lesbische driehoeksverhouding verkent. Het is een heel modern verhaal.'
Hoeveel van Natalie Clifford Barney's eigen persoonlijkheid en ervaringen herken je terug in het personage N?
Anna: 'Het is overduidelijk dat De derde vrouw sterk is geïnspireerd op Barney's eigen leven. Ze had meerdere langdurige relaties met vrouwen, onder andere met Mimi de Franchetti en Romaine Brooks. N en M, zoals ze in het boek genoemd worden, besloten samen de beroemde courtisane Liane de Pougy bij hun relatie te betrekken – en hoe dat verder afloopt, ontdek je in het boek.'
Omschrijf De derde vrouw in drie woorden!
Daphne: 'Als je me per se op drie woorden vastpint: dramatisch, sexy en vooruitstrevend. Maar eerlijk? Het is ook echt grappig! Dus ja, die drie woorden doen het boek niet helemaal recht. Dat geldt ook als ik Natalie Clifford Barney zou moeten omschrijven. Dramatisch, sexy en intelligent. Maar ze was dus ook echt grappig — dat woord moet er wel bij!'
Als je één scène uit het boek zou mogen verfilmen, welke zou dat zijn en waarom? En wie zou je willen casten?
Anna: 'Zonder twijfel de road trip naar Trouville, waar N en M proberen L ervan te weerhouden met een man naar bed te gaan om wraak te nemen op de man die haar verliet. Dat zou geweldig werken op het witte doek! Voor de cast zie ik zo Camille Cottin als N, Cate Blanchett als M, en Jodie Comer als L. Maar deze drie vrouwen zou ik het liefst voor elke film casten.'
Waarom was het werk van Barney lange tijd vergeten en wat maakt het nu weer relevant?
Lian: 'Het is niet zozeer dat haar werk vergeten was, maar het werd gewoon nauwelijks verspreid. Queer zijn – in Barneys geval openlijk lesbisch – werd in die tijd sterk afgekeurd en belachelijk gemaakt, ook binnen haar eigen elitekringen, zowel in Amerika als Frankrijk.'
Anna: 'Toen ze in 1900 haar eerste sonnettenreeks publiceerde, Quelques Portraits-Sonnets de Femmes, en haar vader ontdekte dat het lesbische thema's bevatte, kocht hij de hele oplage op en vernietigde het. Vanaf dat moment publiceerde ze onder het pseudoniem Tryphe, tot aan de dood van haar vader in 1902. Dankzij haar enorme erfenis kon Barney haar werk zelf uitgeven, maar het werd nooit via een grote, officiële uitgeverij verspreid. Dat verklaart waarom het lang buiten beeld bleef. De derde vrouw, geschreven in 1926, is pas 20 jaar geleden ontdekt in Barneys nalatenschap en toen uitgegeven in Frankrijk, daarna vertaald in het Engels. En nu dus in het Nederlands.'
Stel dat je nu een koffie met Natalie Clifford Barney kon drinken, wat zou je haar dan willen vragen over De derde vrouw?
Daphne: 'Ik zou heel benieuwd zijn naar hoe ze zelf over het boek denkt. Vindt ze het geslaagd? En waarom heeft ze het eigenlijk nooit zelf uitgebracht?'
Lian: 'Daarnaast zou ik haar willen uithoren over haar leven als lesbische vrouw in die tijd—hoe gingen die relaties en avonturen? Hoe openlijk was ze? Hoe wisten vrouwen dat ze op elkaar vielen? En natuurlijk, wat gebeurde er allemaal in haar salon? De juicy details, zeg maar!'
Hoe past De derde vrouw binnen de missie van de Velvet Vintage-reeks om vergeten LHBTIQ+ werken opnieuw onder de aandacht te brengen? En waarom is het zo belangrijk dat het boek nu, na al die jaren, weer wordt uitgegeven?
Anna: 'Er is eigenlijk geen ander boek dat zo openhartig en onbeschaamd de ruimte biedt voor echte gevoelens en zulke moderne gedachten over relaties benoemt. Voor iedereen die zich identificeert als les-bi-queer en geïnteresseerd is in polyamoureuze relaties is dit boek echt waardevol en een genot om te lezen.'
Wat hoop je dat lezers van vandaag meenemen na het lezen van deze herontdekte klassieker?
Lian: 'Ik hoop dat ze inzien dat liefhebben draait om eerlijk zijn tegen jezelf en je geliefden. Je bent nooit elkaars bezit, en het is heel goed mogelijk om op verschillende momenten in je leven op verschillende manieren van meerdere mensen te houden. Dat niets eeuwig duurt, maar ook niks voorgoed voorbij is.'
Wat denk je dat De derde vrouw bijdraagt aan ons begrip van de LHBTQ+ geschiedenis?
Daphne: 'Het laat zien dat er bijna 100 jaar geleden al op een verrassend progressieve manier werd gekeken naar hoe je als queer persoon kunt leven en jezelf kunt zijn, veel meer dan je misschien zou verwachten.'
Kun je op 24 oktober niet bij de boekpresentatie van De derde vrouw in Café Saarein zijn? Je kunt het boek eenvoudig online bestellen via www.velvetpublishers.nl of koop het bij je lokale boekhandel.
*
Blijf op de hoogte: