Internationale Vrouwendag 2024 was het startschot van het project Vrouwen van Amsterdam – een ode. Het Amsterdam Museum deed die dag een oproep aan iedereen om een ode te maken aan een vrouw die iets heeft betekend voor de stad en deze te delen op een online platform. Er zijn al honderden odes aan vrouwen binnengekomen bij het museum en insturen kan nog steeds. Een groot aantal van de vrouwen aan en over wie een ode is ingestuurd wordt uitgelicht in de tentoonstelling: Vrouwen van Amsterdam – een ode.
Vrouwen van Amsterdam – een ode is een tentoonstelling die ontroert, aan het denken zet en inspireert tot het maken van nóg meer odes aan en over vrouwen die een plaats verdienen in het verhaal van Amsterdam. De tentoonstelling is te zien van zaterdag 14 december 2024 tot en met zondag 31 augustus 2025 in het Amsterdam Museum aan de Amstel.
Imara Limon, hoofdconservator van het Amsterdam Museum: 'Zonder vrouwen zou Amsterdam niet kunnen bestaan. Hun aanwezigheid heeft de stad mogelijk gemaakt én gevormd. Maar in de geschiedenisboeken domineert het mannelijke perspectief. De tentoonstelling Vrouwen van Amsterdam – een ode verandert dit en vormt een eerbetoon aan de onmisbare rol die vrouwen hebben gespeeld in de stad. Voor de 750e verjaardag van Amsterdam vullen we de stadsgeschiedenis aan.'
Vrouwen die hun stempel drukten op de stad
In de tentoonstelling maken bezoekers kennis met meer dan honderd vrouwen die door de eeuwen heen hun stempel hebben gedrukt op de stad. Van inspirerende kunstenaars tot invloedrijke ondernemers, van onvermoeibare activisten tot toegewijde sleutelfiguren in volksbuurten. Vrouwen die stuk voor stuk iets hebben bijgedragen of betekend voor de stad Amsterdam en haar bewoners worden middels een object uit de collectie van het Amsterdam Museum of een persoonlijk voorwerp in bruikleen in de spotlights gezet. Hun verhaal, en waarom zij van belang waren, wordt verteld.
Ook is er een hele zaal in de tentoonstelling gewijd aan vrouwen die volledig buiten de schijnwerpers zijn gebleven. Onopvallende, alledaagse vrouwen, die niet in de geschiedenisboeken staan vermeld maar Amsterdam wel mede hebben gevormd. Waar kunstenaars, activisten en ondernemers soms nog enige erkenning krijgen, blijven schoonmakers, dienstbodes, weeskinderen of ongedocumenteerde vrouwen vaak anonieme personages in de verhalen van de stad. In de tentoonstelling krijgen hun verhalen een plek. Zo ook die van de onbekende visverkoopster en de ketelschuurster.
Hedendaagse kunst
Tien kunstenaars en ontwerpers zijn door het Amsterdam Museum gevraagd om een nieuw werk voor de tentoonstelling te maken. Zij lieten zich inspireren door vrouwen die een impact hebben gehad op hen, en daarmee op Amsterdam.
Zo brengt Tyna Adebowale (1982) met haar werk I have five moms, I turned out great een ode aan het moederschap. Als kind groeide Adebowale op met vijf moederfiguren, die allemaal een gelijkwaardige rol speelden in haar leven. Het werk is vooral een eerbetoon aan haar oudtante: een van haar 'moeders'. Via de geluidinstallatie horen bezoekers stemmen op de Dam, als knipoog naar de vele moedertalen die daar worden gesproken.
Sarah van Sonsbeeck (1976) maakte voor de tentoonstelling een lichtinstallatie als ode aan Lau Mazirel (1907-1974), een Amsterdamse advocate en verzetsstrijder tijdens de Tweede Wereldoorlog en een vroege voorvechter van homo- en vrouwenrechten.
Met de installatie Partition #9 (sphere for Thea) 2024, brengt beeldend kunstenaar Charlott Markus (1974) een ode aan de Amsterdamse Thea, die zij in 2017 ontmoette en mee bevriend raakte. Thea, geboren als Theodore, maakte een lange reis naar zelfacceptatie. Markus reflecteert met haar installatie op thema's als identiteit, gelijkheid, vriendelijkheid en elkaar écht zien.
Çiğdem Yüksel (1989) brengt met haar kunstinstallatie in de tentoonstelling een ode aan de HTKB (Hollanda Türkiye Kadınlar Birliği), de eerste vrouwenvereniging van vrouwen uit Turkije in Nederland, opgericht in 1975. De vereniging deed veel voor vrouwen, van naailessen tot juridische hulp.
Andere kunstenaars en ontwerpers zijn Mounira Al Solh, Jan Hoek en Duran Lantink, Mina Abouzahra, Yamuna Forzani en Céline Hurka, het tentoonstellingsontwerp door Studio L A en illustraties door Hedy Tjin. In de tentoonstelling wisselen de zalen met hedendaagse kunstwerken en ruimtes met collectiestukken elkaar af. Hierdoor worden heden en verleden verbonden.
Podcast over Vrouwen van Amsterdam – met elke week een nieuwe aflevering:
Ontwerp en illustraties
De tentoonstelling is ontworpen door Studio L A. In een aantal zalen zijn ruimtelijke interventies van hen te zien, gebaseerd op ontwerpen van zes vrouwelijke architecten in Amsterdam, als ode aan hun werk: het Vossius Gymnasium door Marlies Rohmer (1957), het Homomonument door Karin Daan (1944), de Speelvijver Gibraltarstraat door Jakoba Mulder (1900-1988), een tentoonstellingsontwerp van Afaina de Jong (1977), een verdiepte tuin van Mien Ruys (1904-1999) en de Silodam door Nathalie de Vries (1965). De illustraties in de tentoonstelling zijn gemaakt door Hedy Tjin (1985).
De tentoonstelling heeft ook een speciaal familiespoor voor kinderen van zes jaar en ouder, inclusief een audiotour. Voor scholen is er een lesprogramma ontwikkeld.
Meer informatie en achtergronden vind je op de website van het Amsterdam Museum.
De tentoonstelling Vrouwen van Amsterdam – een ode is te zien van 14 december 2024 tot en met 31 augustus 2025 in het Amsterdam Museum aan de Amstel (Amstel 51).
*
Blijf op de hoogte: