Het is een groot geluk: een archiefvondst die een dierbare dichterbij brengt. Het overkomt Lisa Weeda als ze archiefstukken in handen krijgt over het oorlogsverleden van haar grootvader Jilles. Ze wist wel dat er verhalen waren over zijn tijd in een Duits werkkamp, over zijn vlucht naar Zweden, zijn tijd als Engelandvaarder en in voormalig Nederlands-Indië, maar lang had ze geen tijd voor zijn verhaal.
Nu Jilles' archief zich openbaart wordt het dan toch tijd, want hoe zat het eigenlijk met die geheimzinnige dingen over mannen? Is dat waarom haar grootvader tegen Lisa zei: 'als je maar gelukkig bent,' nadat haar ouders hem hadden verteld dat zij op vrouwen valt? Steeds dichter komt ze bij hem en ook bij het heden: 'De geschiedenis heeft een hart nodig om weer in te kloppen.'
Op 20 januari houdt Lisa Weeda de jaarlijkse Mosse-lezing. Het boek Het Archief Jilles - Een brief aan mijn grootvader verschijnt ter gelegenheid daarvan bij De Bezige Bij.
De foto is gemaakt door Esther Lutgendorff.
Lisa Weeda maakte naam met haar vr-installatie Rozsypne (2019), haar debuutroman Aleksandra (2022), haar roman Dans Dans Revolutie (2024) en de gelijknamige immersieve installatie. Deze kreeg vijf sterren van de Volkskrant en werd genomineerd voor een Gouden Kalf ('Beste Digitale Cultuurproductie 2024'). Weeda's werk verscheen in acht landen.
Mosse-lezing
De jaarlijkse Mosse-lezing is een initiatief van de Stichting George Mosse Fonds, die streeft naar het bevorderen van homo- en lesbische studies aan de Universiteit van Amsterdam (UvA). Ze wordt georganiseerd in samenwerking met IHLIA (LGBT Heritage).
Eerdere Mosse-lezingen werden gehouden door Hafid Bouazza, Marjan Sax, Ruud Douma alias Dolly Bellefleur, Bas Heijne, Maaike Meijer, Gerardjan Rijnders, Gerrit Komrij, Gloria Wekker, Stephan Sanders, M. Februari, Ted van Lieshout, Jet Bussemaker, Mohammed Benzakour, Hedy d'Ancona, Simone van Saarloos, Gert Hekma, Karin Spaink, Joke Swiebel, David Weissman en Haroon Ali.
In haar lezing zal Lisa Weeda de aandacht vestigen op haar grootvader Jilles. Deze onderscheidde zich tijdens de Tweede Wereldoorlog door zijn heldhaftigheid: van dwangarbeider ontpopte hij zich tot Engelandvaarder en deelnemer aan D-day. Maar na de oorlog belandde hij, in Indië alias Indonesië, aan de verkeerde kant van de geschiedenis. En daarnaast is er een derde, ongeordend archief – over een liefdesleven dat zijn huwelijk en reputatie in gevaar bracht. Hoe zijn deze drie met elkaar te rijmen?
George L. Mosse (Berlijn 1918 – Madison 1999) was een vooraanstaande, liberale historicus van Duitse, Joodse komaf die in 1988 gasthoogleraar homostudies was aan de UvA. Hij deed onder meer onderzoek naar het Duitse nationaalsocialisme en de samenhang daarvan met mannelijkheid, joden- en homohaat.
De Mosse-lezing 2025 is op maandag 20 januari van 17:30 tot 18:30 uur, gevolgd door receptie, in de Openbare Bibliotheek (7e etage: OBA Theater) Oosterdokskade 143, Amsterdam. Zie ook: ihlia.nl
Het Archief Jilles - Een brief aan mijn grootvader, geschreven door Lisa Weeda, verschijnt op 20 januari bij De Bezige Bij, ISBN: 9789403136479.
*
Blijf op de hoogte:
Lees ook: