De Roze Filmdagen, een elfdaags filmfestival waar films, korte films en documentaires met een LGBTQ-gerelateerd thema worden vertoond. Het festival vindt sinds 1996 jaarlijks in maart plaats in Het Ketelhuis op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam 

'Door de topprogrammering heeft het festival niet alleen een goede reputatie bij het publiek maar ook bij filmmakers en festivals over de hele wereld. De Roze Filmdagen proberen aan de hand van films, documentaires en korte films voor een breed publiek zoveel mogelijk aspecten van goede LGBTQ films te belichten.' (Iamsterdam)

In 2018 trok het festival ruim 10.000 bezoekers die 125 films uit 40 landen konden zien verdeeld over 148 voorstellingen. Ook worden zowel jury- als publieksprijzen voor diverse categorieën speelfilms, korte films en documentaires uitgereikt.

De openingsfilm dit jaar is Carmen & Lola, over een verboden liefde in de Roma-gemeenschap.

Het verhaal: Als 17-jarige in een diepreligieuze Roma-gemeenschap ligt de toekomst voor Carmen al vast: trouwen met degene die de familie uitgezocht heeft, en niet verder nadenken. Dan komt ze Lola tegen, en komen er niet alleen onverwachte gevoelens boven maar ook dromen van een andere toekomst.

Karin van de Wiel bekeek alvast een aantal films en geeft tips:

Met de Women's March van afgelopen weekend nog kakelvers in de benen, is het mogelijk om je nog meer te laten inspireren door voorvechters op het gebied van gelijke rechten. Laat je leiden door vriendschappen, gedeelde belangen, humor, eigenwaarde en natuurlijk ook liefde.

Het leven van Sidney veranderde op het moment hij een groep intersekse en transgendervrienden ontmoette. Voor het eerst in zijn leven kon Sidney zijn wie hij was. Hier voorafgaand zat een lange, pijnlijke weg. Opgegroeid op het platteland van Kenia, wist Sidney –die interseks is- dat hij anders was. Hier krijgt hij te maken met afkeuring, haat en mishandeling. Zijn familie denkt dat hij bezeten is door demonen en er wordt geprobeerd hem te vermoorden.

In de documentaire 'Sidney & Friends' horen we hoe hij vlucht naar de sloppenwijken en voortdurend op de vlucht is. Maar dan maakt Sidney zijn nieuwe vrienden. Gefilmd over een periode van 3 jaar kom je in deze documentaire meer te weten over de strijd, de geheimen, de vooroordelen, worstelingen, ontroering en liefdevolle momenten in het leven van deze groep vrienden. Klik hier voor tijden en tickets.

De film 'Riot' opent met de volgende mededeling: de film is geïnspireerd op waargebeurde gebeurtenissen die plaatsvonden in Australië tussen 1972 en 1978. Een groep activisten in Sydney organiseerden de eerste 'gay and lesbian mardi gras' in de wereld.   

De film belicht aan de hand van verhalen van gepassioneerde voorvechters een belangrijke periode in de Australische Gay Rights Movement, Het is een ode aan zij die onwrikbaar waren in hun strijd voor decriminalisering, erkenning en gelijkheid. Klik hier voor tijden en tickets.

'And Breathe Normally': een indrukwekkend sociaal drama

In het gure, desolate IJsland probeert de trotse, alleenstaande moeder Lara het hoofd boven water te houden. Het is lastig, maar ze heeft haar hoop gevestigd op een vaste baan als ze haar opleiding tot douaneambtenaar succesvol afrond. Maar vooralsnog blijft het worstelen: in de supermarkt moet ze het toiletpapier terug leggen als aan de kassa blijkt dat ze niet voldoende geld heeft, en de stukjes kip van een demonstratie-standje zijn een maaltijd voor Lara en haar zoon. 

Tijdens een dienst op de luchthaven in Keflavík, signaleert Lara een vals paspoort van vrouw die op doorreis is naar Canada. Adja wordt apart genomen, ondervraagd en na een korte gevangenisstraf in een aftands en vervallen vluchtelingencentrum onder gebracht. Ze moet hier wachten – niemand kan haar vertellen hoe lang – op de uitslag van haar asielaanvraag.

Ondertussen blijkt dat Lara een fikse huurschuld heeft, en wordt ze haar huis uit gezet. Natuurlijk heeft het welvarende IJsland de sociale voorzieningen om een alleenstaande moeder te helpen in barre tijden, maar -zoals de hele film al subtiel wordt duidelijk gemaakt- is Lara te trots om hulp van anderen te accepteren.

Het is door de ontwapende kleuterzoon Eldar dat de twee vrouwen elkaar in dit gure landschap weer tegenkomen. Hoewel Lara en Adja in eerste instantie weinig gemeenschappelijk lijken te hebben, gaan ze elkaar in deze moeilijke omstandigheden toch waarderen en vertrouwen.

'And Breathe Normally' is een subtiel, indrukwekkend sociaal-realistisch drama. Het raakt op doordachte wijze belangrijke hedendaagse maatschappelijke thema's aan zoals migratie, armoede en ook internationale LGBTI-thematiek.

De sfeervolle beelden van het landschap en de desolate buitenwijken geven een beklemmend gevoel. Dat wordt nog een benadrukt door de wetenschap dat IJsland het een eiland is, en iedereen en alles lijkt hier opgesloten te zitten. De film is ingetogen en wordt nergens te sentimenteel. De actrices spelen waardig en sterk hun rol, waardoor de karakters geloofwaardig en sympathiek overkomen.

Er kan gezegd worden dat sommige plotwending wellicht een beetje ongeloofwaardig te noemen zijn, maar door de algehele sterke indruk die de film maakt, zou dat overkomen als het pietluttig zoeken naar tekortkomingen.

Klik hier voor tijden en tickets.

Zen in the Ice Rift (in het Italiaans: Zen sul ghiaccio sottile)

Van de originaliteit van de verhaallijn moet de film het niet hebben: een non-conformistische tiener voelt zich onbegrepen door iedereen en wordt gepest door klasgenoten. Maar dat vergeet je snel, als je al direct in de belevingswereld van de 16-jarige Maia – met de bijnaam Zen – wordt meegenomen. 

Zen woont in een afgelegen Italiaans bergdorp. Ze heeft geen vrienden, is voortdurend het mikpunt van vernederende pesterijen, haar relatie met haar moeder is afstandelijk en het gemis van haar overleden vader is voelbaar. Ze voldoet niet aan de gangbare denkbeelden in het dorp, kleedt zich mannelijk, en wordt gepest dat ze lesbisch zou zijn. Een kleine twist in het plot: Zen wil een jongen zijn.

Een van haar belangrijkste uitlaatkleppen is ijshockey. Zen is goed en traint mee met de jongens uit haar dorp, en droomt er van om opgenomen te worden in het nationale ijshockeyteam. Ook ontstaat er in dit coming of age-verhaal uiteindelijk een vriendschap (en wat meer…) met de vriendin van de populairste ijshockeyspeler, die ook de grootste pestkop van Zen is.  

Wat de film aantrekkelijk maakt, zijn enkele 'onconventionele' directe acties richting ons – de kijker. De directe confrontatie in de eerste minuten van de film zetten je meteen op scherp, en het zorgt ervoor dat je al direct bij de op dat moment uitgesproken gevoelswereld van de hoofdpersoon betrokken wordt. Je  bent nu deelgenoot geworden.

Wat ook bijdraagt aan de kracht van de film is het gebruik de natuur als metafoor van het verbeelden van de opgekropte woede, het opgebouwde wanhoop en frustratie van de hoofdpersoon. Naar de buitenwereld doet Zen zich uiterst cool en stoïcijns voor, maar inwendig kookt het. Daarnaast zijn de shots van de Italiaanse Apennijnen betoverend mooi, en geven ze de broodnodige ruimte in de beklemmende sfeer die Zen ervaart in haar leven.

Klik hier voor tijden en tickets!

Dykes, Camera, Action!

Herinner je 'The Celluloid Closet' nog? Die documentaire uit 1996 over de geschiedenis van de al dan niet 'verborgen' homoseksualiteit in de Amerikaanse film? Inventieve regisseurs wisten in de hoogtijdagen van de censuur toch 'verborgen' elementen in de films te verwerken, die later als protest tegen homo-discriminatie konden worden geïnterpreteerd. Onder andere Tom Hanks, Tony Curtis, Gore Vidal, Armistead Maupin, Whoopi Goldberg, Shirley MacLaine, Harvey Fierstein en Susan Sarandon vertelden hier over hun ervaringen.

Was 'The Celluloid Closet' toch vooral gericht op de mannelijke representatie, 'Dykes, Camera, Action!' is de versie voor vrouwelijke representatie. Lesbische vrouwen op het grote witten doek waren zeldzaam. Maar tussen Stonewall (dit jaar wordt tijdens de New York Pride de vijftigste verjaardag van de Stonewall Riots herdacht), de feministische beweging en de experimentele cinema van de jaren zeventig, werden ze zichtbaarder. Hierdoor werd een nieuw publieke beeld gevormd van vrouwelijke 'queerness'.

Filmmakers als Barbara Hammer, Su Friedrich, Rose Troche, Cheryl Dunye, Yoruba Richen, Desiree Akhavan, Vicky Du en filmcriticus B. Ruby Rich, Jenni Olson delen hun verhalen, anekdotes, worstelingen en ervaringen uit hun leven en werk. Zij laten zien hoe ze hun queer identiteit uitdrukken in film. Het leidt bijvoorbeeld tot het ontstaan van de 'New Queer Cinema' in de jaren '90 en begin 2000.

Het is een waar genoegen en plezier om deze voorhoede van vrouwen te horen praten over hun werk. Het is een feest van herkenning met fragmenten uit films zoals 'Go Fish', 'Carol', 'The Incredibly True Adventure of Two Girls in Love', ''The Watermelon Woman', 'Saving Face', But I'm a Cheerleader', 'Appropriate Behavior' en  'High Art' (een van mijn onbetwiste favorieten), maar ook veel minder bekende activistische kunstfilm. Uiteraard komt ook de rol en betekenis van 'The L-Word' aan bod.

Lees ook mijn eerdere artikel over 25 jaar lesbische representatie in de film: Hoe The L word de wereld veranderde. 

'De meeste mensen kennen deze geschiedenis niet', schrijft Caroline Berler over waarom ze deze film heeft gemaakt. 'Er zijn niet genoeg films geregisseerd door vrouwen. Hopelijk moedigt deze film toekomstige generaties vrouwen aan om er op uit te gaan en films te maken, en films te bekijken die gemaakt zijn door vrouwen, voor vrouwen en over vrouwen.' Ik kan het niet beter verwoorden waarom je deze documentaire moet gaan zien!

Klik hier voor tijden en tickets!

14 - 24 maart 2019

Het Ketelhuis - Westergasfabriek - Amsterdam

* 

Blijf op de hoogte!