In de praktijk krijg ik vaak vragen van getrouwde vrouwen over de juridische positie van de 'meemoeder' wanneer zij een kind krijgen met behulp van een onbekende spermadonor. Vaak hoor ik deze vrouwen zeggen 'we zijn automatisch juridisch de moeders want we zijn getrouwd'. Dit is niet helemaal juist. Met dit artikel leg ik daarom uit hoe het juridisch ouderschap van de 'meemoeder' in elkaar zit, zodat voorkomen kan worden dat het 'regelen' van het ouderschap voor de meemoeder misgaat.

Dit artikel is geschreven door mr. Kim Smienk en is tevens verschenen op de website van Kim Smienk Mediation.

Moeder / Duomoeder / Meemoeder

In het wetsvoorstel 'lesbisch ouderschap' in 2012 werd gesproken over duomoeder (lees het artikel in ons Archief). 'Meemoeder' is inmiddels ook een gangbaar woord, bij gebrek aan beter. Je bent de moeder van je kind, 'meemoeder' klinkt bijna als een tweede plek. Zo is het geenszins bedoeld. De moeder die niet bevalt van haar kind wordt de 'meemoeder' genoemd. 

Kim legt uit: 'In juridische stukken wordt van 'geboortemoeder' en 'meemoeder' gesproken. Dit is voornamelijk omdat de geboortemoeder en de meemoeder een andere juridische positie hebben: de geboortemoeder is automatisch de juridische moeder van haar kind en de 'meemoeder' niet.'

Let op, dit artikel gaat specifiek over twee getrouwde vrouwen die zwanger worden met behulp van sperma dat 'anoniem' is gedoneerd aan een vruchtbaarheidskliniek. In een volgend artikel wijd ik uit over het juridische ouderschap voor vrouwen die met behulp van een bekende spermadonor zwanger worden.

Bekende en onbekende donor

Het is belangrijk dat het verschil tussen een bekende spermadonor en een onbekende spermadonor duidelijk is. Kort gezegd is een onbekende donor een donor die zijn sperma gedoneerd heeft aan een vruchtbaarheidskliniek. Bekende donoren zijn voor de wettelijke regelingen eigenlijk alle andere spermadonoren.

'Anonieme' spermadonor

Wanneer jij of je vrouw zwanger wordt met behulp van een spermadonor en dit gebeurt niet met 'anoniem' gedoneerd sperma in een vruchtbaarheidskliniek, dan moeten jullie de wettelijke regelingen voor 'bekende donoren' volgen. Dit is ook het geval wanneer je eigenlijk die 'bekende donor' helemaal niet of niet goed kent. En ook als jullie zelf een spermadonor meenemen naar een vruchtbaarheidskliniek moeten jullie de regelingen voor 'bekende donoren' volgen.

Een onbekende spermadonor is dus echt alleen een man die zijn sperma 'anoniem' gedoneerd heeft aan een vruchtbaarheidskliniek. Deze man is eigenlijk niet helemaal anoniem. Anoniem sperma doneren mag namelijk niet in Nederland. Een kind heeft namelijk het recht om te weten van wie die afstamt.

Zodra het kind twaalf is mag het kind informatie over diens spermadonor opvragen en zodra het kind zestien is geworden kan het kind contactgegevens van de spermadonor opvragen. Zodra het kind zestien is geworden kan het daarom contact opnemen met de spermadonor. 

Getrouwde moeders

Wanneer twee vrouwen getrouwd zijn met elkaar en zij worden moeders met behulp van gedoneerd sperma uit een vruchtbaarheidskliniek dan geldt het volgende. In deze vruchtbaarheidskliniek krijgen de vrouwen een verklaring. In deze verklaring staat dat de vrouwen met behulp van 'anoniem' gedoneerd sperma zwanger zijn geworden.

Het is nodig dat de moeders de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek laten zien bij de gemeente. De gemeente registreert dan de 'meemoeder' als juridische moeder van haar kind. De moeder die bevalt van het kind is volgens de wet automatisch de juridische moeder van haar kind.

Moeders met een geregistreerd partnerschap

Voor vrouwen met een geregistreerd partnerschap geldt hetzelfde als voor vrouwen die getrouwd zijn met elkaar. Deze vrouwen krijgen ook een verklaring van de vruchtbaarheidskliniek. En ook deze vrouwen moeten naar de gemeente gaan met deze verklaring. De 'meemoeder' wordt dan door de gemeenteambtenaar geregistreerd als de juridische moeder van haar kind.

De moeder die bevalt van haar kind is ook in dit geval automatisch de juridische moeder van haar kind. En ook in dit geval zijn de vrouwen pas na het laten zien van de verklaring van de vruchtbaarheidskliniek allebei -juridisch gezien- de moeders van hun kind.

Waar zie ik het mis gaan in de praktijk?

Waar ik het in de praktijk mis zie gaan is dat vrouwen denken dat de meemoeder 'automatisch' de juridische moeder van haar kind is. Maar dit is niet zo. Het klopt wel dat de getrouwde meemoeder geen ingewikkelde procedures hoeft te doorlopen om geregistreerd te worden als de juridische moeder van haar kind. Ook hoeft de getrouwde meemoeder haar kind niet te erkennen wanneer haar vrouw zwanger is geworden met behulp van 'anoniem' gedoneerd sperma.

De getrouwde meemoeder wordt niet automatisch aangemerkt als de juridische moeder van haar kind, ook niet wanneer zij moeders zijn geworden met behulp van 'anoniem' gedoneerd sperma. De moeders moeten namelijk wel naar de gemeente gaan met de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek. Pas na het laten zien van deze verklaring bij de gemeente is de meemoeder geregistreerd als juridische moeder van haar kind.

Ook al er sprake is van een onbekende donor (dus een donor die sperma heeft gedoneerd aan een vruchtbaarheidskliniek), de moeders moeten wel met de verklaring die zij hebben gekregen van de vruchtbaarheidskliniek naar de gemeente gaan om de meemoeder de juridische moeder te laten worden van haar kind. Zonder het laten zien van deze verklaring bij de gemeente is de 'meemoeder' niet geregistreerd als juridische moeder van haar kind.

Conclusie

De wetten en regelingen waar je als moeders mee te maken krijgt zijn best ingewikkeld. Wil je samen met je vrouw een kind krijgen? Win op tijd advies in! Neem gerust contact op voor een kennismaking en een advies op maat.

*

Mijn naam is Kim Smienk. Met mijn kantoor Kim Smienk Mediation houd ik me bezig met de -zoals ik het zelf noem- 'niet zo standaard' relaties. In het dagelijks leven 'regel' ik echtscheidingen voor bijvoorbeeld twee vrouwen die uit elkaar gaan, stel ik donorcontracten op voor vrouwen die met een zaaddonor een kind krijgen en maak ik ouderschapsplannen voor kinderen die door meer dan twee ouders tegelijk opgevoed worden.

In mijn praktijk worden er vaak allerlei vragen aan mij gesteld. Deze vragen zijn voor mij de inspiratie voor mijn artikelen. Ik kan me voorstellen dat jij als Zij aan Zij lezer ook een vraag hebt die je mij zou willen stellen. Over de juridische kant van een relatie of de juridisch kant van moeder(s) worden bijvoorbeeld. Laat gerust een vraag achter op mijn website en wie weet beantwoord ik jouw (anonieme) vraag in één van mijn artikelen voor Zij aan Zij!

Blijf op de hoogte!