Op 1 april 2001 was het zover: Toenmalig burgermeester van Amsterdam, Job Cohen, verbond de eerste koppels van gelijk geslacht 'in de echt'. De openstelling van het burgerlijk huwelijk is een mijlpijl in de LHBTQ-geschiedenis: Nederland was het eerste land ter wereld waar trouwen niet alleen meer weggelegd was voor heterostellen. Na Nederland volgden België (2003), Spanje en Canada (2005) en Zuid-Afrika (2006), en uiteindelijk, in 2021, staat de teller van landen waar het huwelijk is opengesteld voor stellen van gelijk geslacht op 29, of 30 als je meetelt dat we in Mexico in 19 deelstaten mogen trouwen.
Love Around The World
In de zomer van 2017 startten Fleur Pierets en Julian Boom '22 the Project', een tijdcapsule en kunstproject waarin zij zouden gaan trouwen in alle landen waar dat, als twee vrouwen, mogelijk is. Om zichtbaarheid te creëren en mensen bewust te maken van het positieve: de liefde is iets moois. Fleur en Julian trouwden in New York, Amsterdam, Antwerpen en eind 2017 in Parijs, waar hen het schokkende nieuws bereikte dat Julian ongeneeslijk ziek was. Helaas hebben ze de route nooit verder kunnen afleggen. Na het overlijden van haar vrouw schreef Fleur het boek 'Julian' en maakte daarna het geïllustreerde kinderboek 'Love Around The World' met in 2020 deel twee 'Love is Love'. Het boek vertelt het verhaal van Fleur en Julian, twee vrouwen die gaan trouwen omdat ze zoveel van elkaar houden. Ze komen erachter dat dat nog niet zo makkelijk is: van de 195 landen ter wereld, kunnen twee mannen of twee vrouwen maar in 28 van die landen met elkaar trouwen. En dat gaan ze dan ook doen: Trouwen waar het kan en mag, en samen op avontuur om te strijden voor een betere toekomst en gelijke rechten voor iedereen. Hier lees je meer.
De landen waar we kunnen trouwen anno 2021 zijn Argentinië, Australië, Oostenrijk, België, Brazilië, Canada, Colombia, Denemarken, Ecuador, Finland, Frankrijk, Duitsland, IJsland, Ierland, Luxemburg, Malta, Mexico, Nederland, Nieuw-Zeeland, Noorwegen, Portugal, Spanje, Zweden, Taiwan, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Uruguay. Een aantal van deze landen is pas in 2019 aan deze lijst toegevoegd: namelijk Oostenrijk, Taiwan en Ecuador. In 2020 was de laatste toevoeging Costa Rica.
Dit maakt dat er nog steeds 165 landen ter wereld zijn waarin homo- en lesbische stellen níet met elkaar kunnen trouwen. Sterker nog: In 70 landen is homoseksualiteit strafbaar. Wereldwijd is er nog heel veel om voor te vechten. Dat het op 1 april 2021 precies 20 jaar geleden is dat Nederland het voortouw nam in het openstellen van het huwelijk voor iedereen is dus best bijzonder. Er wordt op veel verschillende manieren stilgestaan bij dit jubileum.
Zo zag je op 31 maart het programma Let Love Rule (KRO-NCRV). Let Love Rule viert de liefde, maar laat ook zien waar LHBTIQ+'ers mee worstelen. Stellen, gezinnen en familieleden vertellen op de regenboogbank over hun ervaringen in binnen- en buitenland met LHBTIQ+-acceptatie en discriminatie en praten over hun hoop voor de toekomst. (Kijk het programma terug op NPO start.)
De cijfers
Ruim 19 duizend mannen en bijna 21 duizend vrouwen zijn getrouwd met iemand van hetzelfde geslacht. Hiervan zijn ruim 1,4 duizend mannen en 1,1 duizend vrouwen in 2001 getrouwd. Zij zullen dit jaar hun twintigjarig huwelijksjubileum kunnen vieren. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het CBS.
Meer vrouwen dan mannen trouwen met iemand van hetzelfde geslacht. Alleen in de eerste twee jaar na invoering was het aantal mannenparen groter. In de afgelopen vijf jaar werden jaarlijks gemiddeld 751 huwelijken tussen twee vrouwen en 619 huwelijken tussen twee mannen gesloten. In 2020 werden minder huwelijken gesloten dan in de jaren daarvoor, ook onder paren van verschillend geslacht. Vooral tijdens de eerste golf van de coronapandemie daalde het aantal huwelijkssluitingen. De cijfers over 2020 zijn nog niet definitief.
Vrouwen scheiden vaker
Jaarlijks stranden ruim 400 huwelijken van paren van gelijk geslacht. Huwelijken van twee vrouwen houden minder lang stand dan huwelijken van twee mannen of van een man en een vrouw. Van de vrouwen die in 2010 met een andere vrouw trouwden, was 26 procent na een kleine tien jaar (op 1 januari 2020) gescheiden. Dat is bijna twee keer zo veel als bij de gehuwde mannenparen (14 procent). Het percentage gescheiden echtparen bestaande uit een man en een vrouw is vergelijkbaar met dat van mannenparen. Van hen was 16 procent na tien jaar gescheiden. Ook voor echtparen die in eerdere of latere jaren trouwden en voor paren die een geregistreerd partnerschap sloten geldt dat verbintenissen bestaande uit twee vrouwen het vaakst eindigen in een (echt)scheiding. [bron: CBS.nl]
'Als je maar gelukkig bent'
De openstelling van het huwelijk zorgde 20 jaar geleden voor juridische gelijkwaardigheid, maar de clichés bleken hardnekkig. Daarover schreven Jessica van Geel en Robbert Blokland het boek 'Als je maar gelukkig bent'. Op zaterdag 27 maart waren zij te gast bij Radio 1 om over het boek te vertellen, het gesprek zie en hoor je hier. De achterflap: Homo's dragen roze strings, lesbiennes trekken na één date bij elkaar in – inclusief kat. Op 1 april 2001 werd in Nederland als eerste land ter wereld het burgerlijk huwelijk opengesteld voor paren van het gelijke geslacht. Het 'homohuwelijk' brengt weliswaar juridische gelijkwaardigheid, maar de clichés rond lhbtiq zijn er nog steeds. Hoe komt dat? 
Journalisten Jessica van Geel en Robbert Blokland, beiden gelukkig gay getrouwd, vinden dat we te weinig persoonlijke verhalen horen over hoe het is om homo, lesbienne, queer, gay of bi te zijn. In gesprekken met onder anderen Nicolaas Veul, Romana Vrede, Paul de Leeuw, Barbara Barend en Carry Slee nemen Van Geel en Blokland de lezer mee in de wereld die gay heet. Over coming-out, huwelijk, gay connection, Grindr en antihomogeweld. Over de lhbtiq-gemeenschap van nu en het verschil met pak 'm beet twintig jaar geleden. En: over liefde en seks.
Het boek is verkrijgbaar vanaf 1 april.
Bruidstaart door de grachten
De gemeente Amsterdam staat uitgebreid stil bij het jubileum. Overal in de stad wappert op 1 april de regenboogvlag en door de grachten vaart een prachtige bruidstaart. In het online symposium '20 jaar trouwen voor iedereen: van gelijke rechten naar gelijkwaardigheid' wordt in gesprek gegaan over de emancipatie van de regenbooggemeenschap in Nederland: wat is er al bereikt en wat is er nog nodig om ervoor te zorgen dat iedereen in vrijheid zichzelf kan zijn?
Het symposium is op donderdagavond 1 april vanaf 19.00 te zien op Amsterdam.nl.
Sprekers zijn onder andere: Naomie Pieter, Job Cohen, Dinah Bons, Boris Dittrich, Glenn Helberg, Kees Waalwijk, Lygia Wachter, Irene Hemelaar, Angelo Tromp en Nicoline Grijmans-Veenendaal.
Ook andere steden besteden aandacht aan de bijzondere dag. Zo roept Amstelveen de inwoners op om de regenboogvlag te hijsen, zal de regenboogvlag in de top van de Domtoren in Utrecht prijken en worden bedrijven en instellingen in het hele land opgeroepen om de vlag te hijsen om aandacht te vragen voor een 'gelijkwaardige positie' van LHBTQ+ers.
Galakoor brengt speciale video uit
Shane Raman, zanger en componist in het queer koor Cor Flammae in Vancouver (Canada), componeerde voor zijn huwelijk met Adam Dickson in 2016, het lied Love partakes of the soul itself. De tekst komt uit Les Misérables van Victor Hugo.
Galakoor koos dit lied als meest toepasselijke muziek om een bijdrage te leveren aan het 20-jarig jubileum van deze historische gebeurtenis. Omdat koren momenteel niet live kunnen repeteren, zongen de zangers van Galakoor thuis hun partij in op een smartphone. Hun opnames werden samengebracht en gemonteerd door Michael van Breemen.
Het Amsterdamse Galakoor (dat komt van Gay en Lesbian Amsterdam) werd in het najaar van 2013 opgericht door dirigent Yt Nicolai, als een klassiek koor voor zangers die verbonden zijn door hun lhbti-identiteit. Koorleden delen hun passie voor muziek en hun verlangen om met gelijkgestemden te zingen. De huidige dirigent van Galakoor is Joke Geraets. Lees ook: Queer Voices, interview Galakoor – Zij aan Zij 2019.
Lees ook:
Celebrating 20 years of queer love: De OBA, in samenwerking met IHLIA en Salto TV, maakt een livestream vol dans, muziek, spoken word en panelgesprekken. Martijn Kamphorst gaat in gesprek met drie LHBTIQ+ stellen en er zijn bijdragen van Job Cohen, Dolly Bellefleur, dans van Iconic*stories en een muzikale bijdrage van Tabulae Rasae (duo Yoesra Saad en Valery Levant).
*
Blijf op de hoogte!