Borstchirurgie voor transgenders komt in een toonaangevend medisch leerboek. Ioannis Ntanos, een bekend chirurg op het gebied van genderbevestiging in Groot-Brittannië, heeft het over een groot gat dat gedicht wordt in de opleiding. De zevende editie van het leerboek over borstchirurgie bevat nu een gedeelte over de procedure van het vergroten van borstweefsel of het verwijderen van een borst ten behoeve van genderbevestiging.
Hoe zit het eigenlijk met de transgenderzorg in zijn geheel? We spraken erover met Annabel Markesteijn, werkzaam bij Transvisie.
Annabel heeft ook een kijktip: Genderpoli is onder de internationale titel They and Them nog t/m 16 november te zien op IDFA en op 16 november om 22.35 op NPO2.
Borstchirurgie
Borstverwijdering, om de borstkas mannelijker te maken, noemt men subcutane mastectomie. Daarbij neemt men overtollig weefsel en huid weg. Met als gevolg een plattere borstkas. Na deze ingreep zet men de tepels op de juiste plek. Gaat het om een borstvergroting? Dan kan dit bijvoorbeeld door het plaatsen van een inwendige borstprothese, met lipofilling (lichaamseigen vetweefsel) of met implantaten.
Medische training transgezondheidszorg ontbreekt
Dit jaar was er een onderzoek onder 28 Britse gezondheidsinstellingen waarbij 41% van de medische professionals aangaf les te hebben gekregen over LHBTIQ+ gezondheidszorg. Daarbij gaf 97% aan dat het ging om een onregelmatige of eenmalige sessie. Ook uit een onderzoek van 2011 kwam naar voren dat de training minimaal was: onder 170 Amerikaanse en Canadese geneeskunde studies kregen studenten gemiddeld 5 uur LHBTIQ gerelateerde training. Kortom: medische training op het gebied van transgezondheidszorg, waaronder topchirurgie laat te wensen over.
In Nederland heb je de organisatie Roze in Wit, zij maken zich hard voor het verbeteren van het LHBTIQ+ leefklimaat in de zorg. Zij zijn er voor zowel artsen als patiënten, voornamelijk door middel van meer zichtbaarheid. De organisatie bestaat uit artsen, artsen in opleiding en basisartsen. Roze in Wit vindt dat er nog veel moet gebeuren op het vlak van zorg voor LHBTIQ+ patiënten. Ze willen bijvoorbeeld dat er in het geneeskundecurriculum meer aandacht moet worden besteed aan LHBTIQ+ patiënten.
Een werkgroep van Roze in Wit heeft een groep studenten van de minor Medisch Leiderschap van het Radboudumc begeleid. Met behulp van een onderwijsanalyse, een beknopte literatuursamenvatting en een inventarisatie van stakeholders schreven de studenten een rapport (2021-2022) met conclusies over het opnemen van LHBTIQ+ onderwijs in het geneeskundecurriculum. Uit het rapport komt naar voren dat het medisch curriculum voor artsen nog geen basis vormt om bekwaam te handelen in het verlenen van LHBTIQ+ sensitieve zorg. Verder staat in de conclusie ook: 'Vooral kennis, maar ook bepaalde vaardigheden met betrekking tot seksuele- en genderdiversiteit ontbreken.' Het rapport maakt duidelijk dat goede zorg en chirurgie op zo'n persoonlijk vlak vraagt om sensitiviteit. Kortom: in Nederland is ook meer aandacht nodig voor transgezondheidszorg. Het Amsterdam UMC is in ieder geval actief met onderwijs over genderincongruentie (verschil tussen iemands biologische geslacht en de genderidentiteit, medische term, red.).
Ik sprak ook nog even met Dr. Ir. Annabel Markesteijn, werkzaam bij Transvisie (de patiëntenorganisatie voor transgender personen) over het rapport van Roze in Wit en de ontwikkelingen van transgenderzorg in het onderwijs. Annabel: 'Ik heb namens Transvisie meegewerkt aan de interviews voor het rapport van Roze in Wit. Daardoor kwam ik in aanraking met de Radboud Health Academy en heb ik mij aangemeld als simulatiepatiënt. Ze schreven een casus voor mij waarin ik een transmoeder speel die voor iets anders – medicatie kind – bij de arts komt. Op die manier komen artsen in opleiding in contact met een transgender persoon, waarbij het niet gaat om het transgender zijn. Er zijn naderhand vaak veel vragen en ik krijg ook hele goede feedback van de studenten. Sinds vorig jaar is er ook een minor Trangenderzorg op de Radboud Universiteit. Hieraan heb ik ook mogen bijgedragen.'
Transgenderzorg: een kans voor betere zorg
Chirurg Ntanos zegt dat genderbevestigende operaties een voorbeeld zijn van patiëntgerichte zorg. Het bijzondere aan topchirurgie is dat het voor iedereen anders is. De wensen van elke persoon zijn anders, het lichaam is anders: er is geen 'one size fits all'. Dit vraagt om sensitiviteit voor de wensen van de persoon, voor de gewenste chirurgische resultaten.
In de chirurgie is er vaak nog een top-down benadering en dat voldoet niet, bij transgenderzorg al helemaal niet. De aandacht voor sensitiviteit, die ook in het rapport van Roze in Wit wordt benoemd, kan de zorg verbeteren.
Wat betaalt de zorgverzekeraar?
In Nederland is wettelijk bepaald dat een aanpassing van een primair geslachtskenmerk - bij iemand waarbij vastgesteld dat die transgender is - vergoed wordt vanuit het basispakket. Primaire uitwendige geslachtkenmerken zijn bijvoorbeeld de clitoris, de binnenste en buitenste schaamlippen, de vagina, de penis en balzak. Borstvorming valt net als haargroei en de stem onder secundaire geslachtskenmerken. Dit zijn de geslachtskenmerken die zich rond het begin van de pubertijd ontwikkelen.
Transvisie communiceert op de website dat borstontwikkeling vaak niet vergoed wordt, maar dat je daarvoor wel een subsidie kunt aanvragen. Het verwijderen van de borsten wordt wel vanuit de basisverzekering vergoedt.
Annabel: 'Wij krijgen bij Transvisie vaak de vraag welke zorgverzekeraar het beste is, maar dat is lastig te beantwoorden. Alhoewel de basis door bijna elke zorgverzekeraar volledig wordt vergoed, ligt het toch aan persoonlijke omstandigheden welke de beste is. Waar het overigens wel vaak mis gaat met vergoedingen is de aangezichtschirurgie.' Hierbij verwijst ze naar een artikel in het NRC.
Transgenderzorg onder vuur
In diverse landen en ook in Nederland ligt transgenderzorg voor adolescenten met de door de in het UMC ontwikkelde 'Dutch Approach' onder vuur. De Dutch Approach is een aanpak waarbij transgender jongeren onder de 18 jaar kunnen starten met een medische behandeling. Veelgenoemde argumenten ertegen gaan over onomkeerbaarheid en spijt. Transvisie draagt aan dat het percentage transgenders met spijt van de transitie laag is. Daarbij voorkomt de Dutch Approach dat transgender jongeren de puberteit door moeten en hun lichaam zich verder ontwikkelt tot de verkeerde sekse.
Genderpoli / They and Them
'Er komt op donderdag 16 november een 2Doc op NPO2, They and Them: Genderpoli van Ingrid Kamerling. Hier is de genderpoli van Youz een jaar lang gevolgd. Bij Youz worden kinderen behandeld die de wens hebben om een medische transitie te starten. In de documentaire laten ze de dilemma's van de cliënten en de behandelaars heel mooi zien.'
Meer informatie vind je op de website van youz.nl en in ons artikel over IDFA 2023. Na afloop van zowel de IDFA- vertoningen als de tv-uitzendingen is er een nagesprek met de behandelaars.
Trailer Genderpoli from Tangerine Tree on Vimeo.
*
Blijf op de hoogte!