Wat de queer en feminist docs deze editie van het documentairefestival IDFA met elkaar verbindt, is toch wel hoop. Het doorzettingsvermogen van de mensen die we gedurende anderhalf uur in de donkere bioscoopzaal leren kennen, inspireert. In deze turbulente tijden kunnen we die kracht goed gebruiken.

Beeld: IDFA.

Het International Documentary Film Festival Amsterdam IDFA vindt plaats van donderdag 14 november tot en met zondag 24 november. Enkele documentaires, zoals Sabbath Queen, The Brink of Dreams en Trans Memoria, heb ik al wel kunnen bekijken en bespreek ik hieronder kort.

Waar ik zelf nog erg nieuwsgierig naar ben, is Teaches of Peaches. Deze documentaire, vol interviews, archiefbeelden en opzwepende live-optredens, schetst hoe de Canadese Merrill Nisker zich ontwikkelde van kleuterleidster tot feministisch icoon en queer strijder. Van haar samenwerking met huisgenoot Feist tot haar Berlijnse avontuur met Chilly Gonzales en de release van cultklassiekers als ‘Fuck the Pain Away,’ is de belofte dat we een intieme blik op haar drijfveren, werkethiek en explosieve shows krijgen.

De Nederlandse première is op 15 november tijdens IDFA, vanaf 5 december zie je Teaches of Peaches in de bioscoop.

Ik ben ook benieuwd naar The Last Expedition. Hierin staat de Poolse bergbeklimmer Wanda Rutkiewicz centraal, die in 1992 vermist raakte bij een beklimming in de Himalaya. Ze had toen al naam gemaakt als eerste vrouw en eerste Pool op de top van de Mount Everest. Er gaan nu geruchten dat ze nog zou leven in een nonnenklooster in Tibet. Met archiefbeelden, brieven, dagboekfragmenten en persoonlijke opnamen wordt een portret geschetst van een ambitieuze alpinist, die zowel bewonderd werd als kritiek kreeg. 

Sabbath Queen neemt ons mee in het leven van Amichai Lau-Lavie, een Joodse queer en dragqueen die reflecteert op zijn levenskeuzes en de uitdagingen van deze tijd. Met hoop als drijfveer verzet hij zich tegen onrecht en koestert hij de wens voor vrede en wederzijds begrip. In New York heeft hij zijn eigen inclusieve, kunstgedreven Joodse gemeenschap opgericht. Tegelijkertijd draagt Amichai altijd het verleden met zich mee: zijn vader overleefde ternauwernood Auschwitz, en hij staat in de lange schaduw van generaties Joods-orthodoxe rabbijnen in zijn familie.

Sabbath Queen is een eerlijk en kwetsbaar portret van een man die beweging en verandering in gang zet, terwijl hij worstelt met de vraag of hij trouw moet blijven aan de tradities van zijn voorouders of de ruimte mag nemen om die aan te passen aan de inzichten van vandaag en zijn eigen morele kompas. 

The Brink of Dreams draait om hoop, om dromen en om gezien worden. Vier jaar lang volgt deze documentaire een groep jonge vrouwen in een afgelegen dorpje in Egypte. Ondanks tegenwerking uit hun omgeving en het gebrek aan steun, lukt het deze vrouwen al jaren om samen een theatergezelschap te vormen. Ze repeteren op de kale daken van huizen en in onafgebouwde ruimtes, en voeren hun voorstellingen op straat op. Hier belichten ze thema's zoals vrouwenonderdrukking en seksueel geweld, waarmee ze het publiek krachtig en direct confronteren. Dit leidt tot spannende momenten en roept de vraag op: is dit slechts theater, of verwoorden ze hun echte frustraties?

We zijn getuige van levensveranderende gebeurtenissen, zoals een verloving, een huwelijk en een geboorte. Deze vrouwen willen niet hun dromen of ambities opgeven, maar de realiteit blijkt weerbarstiger. The Brink of Dreams toont hoe moeilijk het kan zijn om de druk van de samenleving en de omgeving van je af te schudden, maar ook de vastberadenheid om ondanks alles je stem te laten horen.

In Trans Memoria lijkt hoop soms ver te zoeken, maar door vriendschap en liefde komt die toch telkens weer bovendrijven. Victoria Verseau verkent op eerlijke en kwetsbare wijze hoe het is om als transvrouw te leven. De aanleiding voor haar terugkeer naar het verleden is de zelfmoord van Meril, een vriendin die ze in 2012 ontmoette in een hotel in Thailand, waar ze samen verbleven rond hun genderbevestigende operaties.

Nu keert Victoria terug naar datzelfde hotel met Athena en Aamina, die ook hun eigen transitie doormaken. Ze onderzoeken de verwachtingen en hoop die ze toen hadden, en delen twijfels en onzekerheden over het heden. Merils afwezigheid vormt hierbij een onzichtbare, maar voelbare rode draad.

Meer info, het hele programma, tickets en tijden op de website van IDFA 2024.

*

Blijf op de hoogte: