Eind 2018 werd de LHBT-monitor van het Sociaal en Cultureel Planbureau gepubliceerd. Daarin worden verschillende zaken wat betreft de 'leefsituatie' van LHBT-ers onder de loep genomen (lees hier meer). Uit dit onderzoek blijkt onder andere dat middelengebruik onder ons LHB-personen hoger ligt dan gemiddeld.

'Er (zijn) meerdere verklaringen te geven voor leefstijl verschillen tussen lesbische/homoseksuele, biseksuele en heteroseksuele personen. Een daarvan is dat het hogere middelengebruik samenhangt met minderheidsstress (Hatzenbuehler et al. 2008). Middelengebruik wordt dan gezien als copingmechanisme om met die minderheidsstress om te gaan (Hatzenbuehler et al. 2008; Mason en Lewis 2015; Rosario et al. 2014). Uit studies die daarnaar zijn gedaan, komt naar voren dat LHB-personen vaker een ongezonde leefstijl hebben om negatieve emoties vanwege afwijzing of vanwege het 'in de kast zitten' beter te kunnen hanteren. Daarnaast is het mogelijk dat LHB-personen vanwege minderheidsstress minder goed in staat zijn om een gezonde leefstijl vol te houden (Roberts et al. 2010). Ook worden als verklaring voor verschillen in gezondheidsproblemen tussen LHB's en heteroseksuele personen verschillen in sociale normen genoemd. Dat speelt bij de verschillen in middelengebruik en leefstijl ook een rol. In dat verband wijzen onderzoekers op de sociale normen rondom middelengebruik in de LHB-gemeenschap. Zo wordt bijvoorbeeld door sommige lesbische vrouwen alcohol drinken gezien als onderdeel van het lesbisch zijn en maakt harddrugsgebruik deel uit van de seksuele belevingswereld van sommige homoseksuele mannen (Emslie et al. 2017; Hughes et al. 2016; Prestage et al. 2009). [p. 50 LHBT-monitor 2018]

Verslaving in beeld

Een tijdje geleden kregen wij een email van een lezer die zich zorgen maakte over het XTC-gebruik van haar nieuwe vriendin. Eerder bespraken we al drank (-misbruik), lees bijvoorbeeld het Dilemma: Ze drinkt te veel. Een wijntje bij het eten, of zelfs een pilletje tijdens het stappen: recreatief middelengebruik doen we in allerlei vormen en maten. Maar wat als je niet zonder kunt? Zij aan Zij brengt in deze serie verslaving in beeld. Verschillende vrouwen doen openhartig hun verhaal. Namen zijn wegens privacy redenen gefingeerd.

Lees ook: Verslaafd aan wiet  |  Verslaafd aan eten | Verslaafd aan alcohol

Verslaafd aan schoonmaken

'Sommige verslavingen zijn best handig,' lacht Ineke als een boerin met kiespijn. 'In deze tijd kun je niet voorzichtig genoeg zijn. Maar het virus gebruik ik nu om mijn schoonmaakverslaving te verdoezelen, dat weet ik ook wel.'

Ze kan er niet mee stoppen, ook niet voordat de wereld in de ban raakte van COVID-19. Ineke blijft poetsen, nooit is iets schoon genoeg. 'Ik heb altijd handschoenen aan of bij me, want mijn handen zijn beschadigd door de vele schoonmaakmiddelen. Ik gebruik veel bleek en chloor, maar dat bijt behoorlijk dus mijn houten vloer zit er niet meer uit. Wist je dat toetsenborden een enorme bron van bacteriën zijn? Ik heb er een speciale spray voor, een droog ontsmettingsmiddel. Ik gebruik die spray meerdere keren per dag, want anders had ik nu niet zo rustig achter mijn computer gezeten.'

We spreken elkaar via Skype en ik vraag Ineke of haar huis dan ook naar chloor ruikt. 'Ja, het is hier net een zwembad. Die geur, of van bleek, of andere schoonmaakmiddelen, geeft mij rust zoals anderen wierrook of een geurkaars aansteken, denk ik. Maf he.'

We hadden het in deze reeks eerder over verslaving aan middelen zoals drank of drugs, maar jij bent dus verslaafd aan een handeling, namelijk schoonmaken. Is dat iets heel anders?

'Nee, dwangmatig schoonmaken is denk ik net zo goed een verslaving als elke andere. Ik kan niet zonder, ik kan het niet loslaten of ermee ophouden. Het maakt meer kapot dan me lief is, zeg maar. Ik ben als de dood voor bacteriën, als ik maar bedenk dat iets vies kan zijn, dan moet ik het schoonmaken en ik kan niet iets anders gaan doen voordat het is gebeurd. Het blijft dan rondjagen in mijn hoofd, en ik zie als het ware de bacteriën overspringen naar spullen rondom. Het maakt me gek als ik er niks aan doe.' Ineke denkt even na. 'Ik ben ook al jaren in therapie. Ik weet niet of er groepen bestaan zoals de Anonieme Schoonmakers ofzo, maar dat het een verslaving is, is zeker. Het komt voort uit onzekerheid en het verlangen naar controle. Er gewoon mee ophouden bestaat voor mij niet. Het leren begrijpen is waar ik nu aan werk.'

Hoe gaat jouw schoonmaakverslaving samen met je liefdesleven?

'Moeizaam. Ik stel me niet makkelijk open in de liefde, ik laat iemand niet toe. Ik vertrouw het niet, er is altijd zo'n stemmetje die me vertelt dat ik het niet goed zie, of niet goed voel. Ik heb er moeite mee om lange tijd met iemand in een ruimte te zijn. Koffie drinken ergens gaat nog wel, een restaurant werkt me op de zenuwen en iemand bij mij thuis uitnodigen vind ik nog intiemer dan seks. Niet dat het daar vaak op uitdraait, seks bedoel ik. Ik moet een heleboel barrières over voordat ik dat kan, ook al is ze de vrouw van mijn dromen. Daar werk ik aan.'

Heeft dat ook met je verlangen naar controle te maken?

'Ja, vast wel. Ik ben bang dat ik mijn hart verlies, maar veel acuter vertrouw ik het niet om fysiek zo dichtbij iemand te zijn. Social distancing vind ik wel prima, zeg maar. Ik heb vaak zelf het gevoel dat ik iets onder de leden heb, en ik ben bang dat de ander ergens mee rondloopt, heb je die bacteriën weer. Het is niet leuk voor iemand, om steeds verdacht te worden van viezigheid. Maar ik moet echt honderd keer slikken. Vergelijk het maar met als je zelf iets vies moet aanraken, of een dode muis moet oppakken ofzo. Je moet dan echt even ergens overheen stappen, een bepaalde weerstand. Nou, dat gevoel heb ik dus bijna altijd. Lekker leuk voor een ander, dat kun je je voorstellen.'

Weet je waar jouw schoonmaakverslaving vandaan komt?

'Nou, da's ook wat. Mijn eerste vriendin was een schoonmaakfreak, ik heb het er nu met mijn therapeut over in hoeverre ik zelf zo fanatiek ben gaan schoonmaken nadat zij het uitmaakte, of dat het misschien iets is wat van verder